ဂ်င္မခါနာ ဆုိတာ

ေရးသားသူ – ဆရာေ႒း (DVB Burmese)

၁၉ ရာစု ေႏွာင္းပိုင္းေလာက္က ၿဗိတိသွ်အမ်ိဳးသမီးငယ္တစုက ေဆာင္းဦးေပါက္ရာသီေရာက္ရင္ လင္ရွာဖို႔ အိႏၵိယကို စြန္႔စြန္႔စားစား သေဘၤာနဲ႔ ခရီးထြက္ေလ့ရွိတယ္။ အိုင္စီအက္စ္ေတြ အေရးပိုင္ နယ္ပိုင္ေတြကို အမိဖမ္းဖို႔ ခရီးထြက္ခဲ့ၾကတာ။ အဲ့ဒါကို စာေရးဆရာႀကီး Charles Allen က သူ႔ရဲ႕ Raj မွာ Fishing Fleet ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို တီထြင္ၿပီး သုံးခဲ့ရာက မ်က္ႏွာျဖဴအရာရွိေတြ ႀကီးစိုးတဲ့ ဂ်င္မခါနာကို “ငါးမွ်ားတဲ့ေနရာ” ဆိုတဲ့ ေဝါဟာရနဲ႔ အစားထိုး ေခၚခဲ့ၾကတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ မ်က္ႏွာျဖဴအရာရွိေတြကို ငါးမွ်ားတဲ့ေနရာေပါ့။ တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြက အိႏၵိယသြားတယ္။ အခ်ိဳ႕က မေလးရွား၊ ျမန္မာ စသျဖင့္ ကိုလိုနီႏိုင္ငံေတြမွာရွိတဲ့ ဂ်င္မခါနာရွိရာမွာ အသီးသီး ငါးမွ်ားထြက္ၾကတာပါ။

ဂ်င္မခါနာကလပ္ (Gymkhana Club) ဆိုတာ မ်က္ႏွာျဖဴအရာရွိေတြသာ အသင္းဝင္ခြင့္ရတဲ့ ကလပ္ပါ။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေမာရစ္ေကာလစ္က Trials in Burma မွာ “ရန္ကုန္ မ်က္ႏွာျဖဴအသိုင္းအဝိုင္းကိုေတာ့ အဂၤလိပ္ေတြကပဲ လုံးဝ အုပ္စီးထားတယ္။ ပဲခူးကလပ္၊ ကန္ေတာ္ႀကီး ဘုတ္ကလပ္နဲ႔ ဂ်င္မခါနာကလပ္တို႔ေပါ့။ အဲ့ဒီကလပ္ေတြမွာ မ်က္ႏွာျဖဴ ဥေရာပတိုက္သားေတြသာ အသင္းဝင္ခြင့္ရွိတယ္။ အသင္းဝင္ျဖစ္ဖို႔ ေငြေၾကးခ်မ္းသာစရာမလို။ ရာထူးရာခံရွိဖို႔မလို။ လူႀကီးလူေကာင္းျဖစ္ဖို႔မလို။ အသင္းဝင္ျဖစ္ဖို႔ အရည္အခ်င္းမွာ လူမ်ိဳးသတ္မွတ္ခ်က္ (သို႔) အေရျပား အေသြးအေရာင္ သတ္မွတ္ခ်က္သာ အဓိကျဖစ္တယ္။” လို႔ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

ဂ်င္မခါနာကလပ္ကိုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ၁၈၇ဝ မွာ စတင္ဖြင့္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အခ်ိဳ႕မွတ္တမ္းေတြကေတာ့ ၁၈၇၁ လို႔ဆိုတယ္။ Gymkhana ကို ျမန္မာ-အဂၤလိပ္ အဘိဓာန္ကေတာ့ “ျမင္းအလွစီးၿပိဳင္ပြဲ” လို႔ ဖြင့္ဆိုပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဂ်င္မခါနာဆိုတာ အဂၤလိပ္ရဲ႕ Gym နဲ႔ khana ဆိုတဲ့ ဟင္ဒီ၊ ပါရွန္း စကားတို႔ ေပါင္းစပ္ထားတာလို႔ သိရတယ္။ ခါနာဆိုတာပါ ရွင္းလို႔ကေတာ့ House; Dwelling လို႔ Hobson Jobson Dictionary မွာ ေဖာ္ျပထားတယ္။ ဒီအဘိဓာန္က အဂၤလိပ္တို႔ ေမြးစားထားတဲ့ ဟင္ဒူစတန္ဒီနဲ႔ ပါရွင္းစကားလုံးေတြက ေဖာ္ျပတဲ့ အဘိဓာန္ပါ။ ဂ်င္မခါနာကို “Multi-game လို႔ ေဖာ္ျပၾကပါတယ္။ အဓိကေတာ့ အဂၤလိပ္တို႔ရဲ႕ ျမင္းစီးကလပ္ေပါ့။

ဂ်င္မခါနာဖြင့္ပြဲလုပ္ေတာ့ ဆင္ၿပိဳင္ပြဲေတြ၊ ျမင္းစီးအလွၿပိဳင္ပြဲေတြနဲ႔ ဖြင့္လွစ္ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ေနရာကေတာ့ မစ္ရွင္ကုန္းမွာရွိတဲ့ အခု အမ်ိဳးသမီးေဆး႐ုံေနရာနဲ႔ ကေလးေဆး႐ုံေနရာေပါ့။ စုစုေပါင္း ဆယ္ဧကေလာက္က်ယ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ မ်က္ႏွာျဖဴအရာရွိေတြ ျမင္းစီးနဲ႔ ခရစ္ကက္ကစားရင္း ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား အားကစားလုပ္တဲ့ ေနရာေပါ့။ ၁၉၁ဝ မွာေတာ့ အသင္းဝင္ေပါင္း တေထာင္ေက်ာ္ရွိတယ္လို႔ ေတြ႔ရတယ္။ စတည္ေဆာက္စဥ္ကေတာ့ ႏွစ္ထပ္ေဆာင္ေပါ့။ ပထမထပ္မွာ ကပြဲခန္းမပါတယ္။ ေကာ္ဖီဆိုင္နဲ႔ ဘားဆိုင္ရွိတယ္။ ေျမညီထပ္မွာေတာ့ စည္းေဝးခန္းမနဲ႔ ေရေႏြးေငြ႔ခန္းေတြပါရွိၿပီး တပတ္ကို သုံးရက္ ေဖ်ာ္ေျဖေရးတီးဝိုင္းေတြ လုပ္ေလ့ရွိတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ မ်က္ႏွာျဖဴအရွိေတြ သီးသန္႔ေပ်ာ္စံရာေပါ့။ ဒီကလပ္မွာေတာ့ အဓိကအသင္းဝင္က စစ္ဘက္နဲ႔ အရပ္ဘက္ စီးပြားေရးသမားေတြ မ်ားတယ္လို႔ဆိုတယ္။

ဂ်င္မခါနာရဲ႕ ပထမဆုံး ခရစ္ကက္ၿပိဳင္ပြဲက ၁၉၁၂ ခုႏွစ္မွစတာ။ တခ်ိဳ႕မွတ္တမ္းေတြအရေတာ့ ၁၉၂၇ ခုႏွစ္မွာ ဂ်င္မခါနာကလပ္နဲ႔ မာရီဘုန္း ခရစ္ကက္ကလပ္တို႔ ပထမဆုံးၿပိဳင္ပြဲ က်င္းပခဲ့တယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ဂ်င္မခါနာရဲ႕ ဆည္းဆာခ်ိန္ေရာက္ရင္ မ်က္ႏွာျဖဴ အရာရွိေတြကလည္း ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား အားကစားလုပ္ရင္း ဘီယာေသာက္ရင္း အပန္းေျဖၾကသလို အရာရွိကေတာ္ေတြကလည္း သူတို႔လင္ေယာက်္ားေတြကို ေစာင့္ရင္း အပန္းေျဖၾကေပါ့။ အနည္းငယ္ ညပိုင္းဘက္ ခ်ဥ္းကပ္လာၿပီဆိုရင္ေတာ့ ဂ်င္မခါနာအေပၚထပ္ ကပြဲခန္းမမွာ မ်က္ႏွာျဖဴႀကီးငယ္မဟူ ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ကၾက ေပ်ာ္ျမဴးၾကေပါ့။ မ်က္ႏွာျဖဴ လူပ်ိဳလူလြတ္ အရာရွိေလးေတြကေတာ့ ညေနေစာင္းၿပီဆိုတာနဲ႔ “ငါးသြားမွ်ားၾကမယ္” ဆိုၿပီး ေျပာေလ့ရွိတယ္။ အခ်ိဳ႕လည္း ငါးမွ်ားခ်ိတ္မွာ လာဟတ္တာေတြရွိသလို အခ်ိဳ႕လည္း အခ်ည္းႏွီးျဖစ္ခဲ့သူေတြလည္း ရွိေပမေပါ့။

ဒါေပမယ့္ ပူစရာမရွိပါဘူး။ ေဆာင္းဦးေပါက္ရင္ ေရာက္လာတတ္တဲ့ မ်က္ႏွာျဖဴမေလးေတြ ေရာက္လာၿပီဆိုရင္ အဲ့ဒီအခ်ိန္ဟာ ေဂၚမစြံလူပ်ိဳႀကီးေတြလည္း အစြံထုတ္သြားတတ္ၾကတာပါပဲလို႔ သိမီသူေတြ ျပန္လည္ေဖာက္သည္ခ်တာကို ဖတ္ရဖူးတယ္။ အဲ့ဒီလို အခြင့္ထူးခံတို႔ ေအာင္ျမင္ပြင့္လန္းခဲ့ရာ ဂ်င္မခါနာကလပ္ဟာ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ဂ်ပန္တို႔ဝင္လာခ်ိန္မွာေတာ့ ဧကရာဇ္တို႔ က်ဆုံးခန္းကို ေရာက္ခဲ့ရပါေတာ့တယ္။ သမုဒ္ျပင္ထက္က ေရပြက္ပမာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းခဲ့ရပါေတာ့တယ္။ ဒုတိယကမၻာစစ္ကာလမွာ ဗုံးက်ဲခံလိုက္ရၿပီး ၿပိဳပ်က္သြားခဲ့တယ္။ အခုလက္ရွိ ကေလးေဆး႐ုံရဲ႕ အရန္သူနာျပဳေဆာင္ေနရာဟာ တခ်ိန္က မ်က္ႏွာျဖဴတို႔ရဲ႕ ကပြဲခန္းမေနရာတခု ျဖစ္ခဲ့တယ္။

အခုေတာ့ မ်က္ႏွာျဖဴတို႔ ေပ်ာ္ရႊင္စံစားခြင့္ရခဲ့တဲ့ ဂ်င္မခါနာကလပ္ေနရာမွာ ဗဟိုအမ်ိဳးသမီးေဆး႐ုံနဲ႔ ကေလးေဆး႐ုံတို႔ တည္ရွိေနပါၿပီ။ အရင္က ဒီေနရာမွာ မ်က္ႏွာျဖဴကလြဲၿပီး အာရွသားေတြ ေျခခ်ခြင့္မရခဲ့တဲ့ေနရာ။ မ်က္ႏွာျဖဴ ေဂၚမစြံေတြ အစြံထုတ္ ငါးမွ်ားခဲ့တဲ့ေနရာ။ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ အဆိုးအေကာင္းေတြကို ကိုင္တြယ္ခ်ယ္လွယ္ခဲ့တဲ့ေနရာဟာ အခုေတာ့ အယုတ္အလတ္ အျမတ္မေရြး၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ အသားအေရာင္ မခြဲျခားဘဲ အနာဂတ္ပန္းေလးမ်ား ဖူးပြင့္ရာ၊ အနာဂတ္ပန္းတို႔ လန္းဆန္းေအာင္ ျပဳစုယုယရာ အမ်ိဳးသမီးေဆး႐ုံနဲ႔ ကေလးေဆး႐ုံအျဖစ္ ေျပာင္းလဲလာခဲ့ပါေတာ့တယ္။

ဆရာေ႒း
DVB Burmese

———————-

ဂျင်မခါနာ ဆိုတာ (unicode)

ရေးသားသူ – ဆရာဋ္ဌေး (DVB Burmese)

၁၉ ရာစု နှောင်းပိုင်းလောက်က ဗြိတိသျှအမျိုးသမီးငယ်တစုက ဆောင်းဦးပေါက်ရာသီရောက်ရင် လင်ရှာဖို့ အိန္ဒိယကို စွန့်စွန့်စားစား သင်္ဘောနဲ့ ခရီးထွက်လေ့ရှိတယ်။ အိုင်စီအက်စ်တွေ အရေးပိုင် နယ်ပိုင်တွေကို အမိဖမ်းဖို့ ခရီးထွက်ခဲ့ကြတာ။ အဲ့ဒါကို စာရေးဆရာကြီး Charles Allen က သူ့ရဲ့ Raj မှာ Fishing Fleet ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို တီထွင်ပြီး သုံးခဲ့ရာက မျက်နှာဖြူအရာရှိတွေ ကြီးစိုးတဲ့ ဂျင်မခါနာကို “ငါးမျှားတဲ့နေရာ” ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရနဲ့ အစားထိုး ခေါ်ခဲ့ကြတယ်လို့ ဆိုတယ်။ မျက်နှာဖြူအရာရှိတွေကို ငါးမျှားတဲ့နေရာပေါ့။ တချို့အမျိုးသမီးတွေက အိန္ဒိယသွားတယ်။ အချို့က မလေးရှား၊ မြန်မာ စသဖြင့် ကိုလိုနီနိုင်ငံတွေမှာရှိတဲ့ ဂျင်မခါနာရှိရာမှာ အသီးသီး ငါးမျှားထွက်ကြတာပါ။

ဂျင်မခါနာကလပ် (Gymkhana Club) ဆိုတာ မျက်နှာဖြူအရာရှိတွေသာ အသင်းဝင်ခွင့်ရတဲ့ ကလပ်ပါ။ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး မောရစ်ကောလစ်က Trials in Burma မှာ “ရန်ကုန် မျက်နှာဖြူအသိုင်းအဝိုင်းကိုတော့ အင်္ဂလိပ်တွေကပဲ လုံးဝ အုပ်စီးထားတယ်။ ပဲခူးကလပ်၊ ကန်တော်ကြီး ဘုတ်ကလပ်နဲ့ ဂျင်မခါနာကလပ်တို့ပေါ့။ အဲ့ဒီကလပ်တွေမှာ မျက်နှာဖြူ ဥရောပတိုက်သားတွေသာ အသင်းဝင်ခွင့်ရှိတယ်။ အသင်းဝင်ဖြစ်ဖို့ ငွေကြေးချမ်းသာစရာမလို။ ရာထူးရာခံရှိဖို့မလို။ လူကြီးလူကောင်းဖြစ်ဖို့မလို။ အသင်းဝင်ဖြစ်ဖို့ အရည်အချင်းမှာ လူမျိုးသတ်မှတ်ချက် (သို့) အရေပြား အသွေးအရောင် သတ်မှတ်ချက်သာ အဓိကဖြစ်တယ်။” လို့ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။

ဂျင်မခါနာကလပ်ကိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၁၈၇ဝ မှာ စတင်ဖွင့်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အချို့မှတ်တမ်းတွေကတော့ ၁၈၇၁ လို့ဆိုတယ်။ Gymkhana ကို မြန်မာ-အင်္ဂလိပ် အဘိဓာန်ကတော့ “မြင်းအလှစီးပြိုင်ပွဲ” လို့ ဖွင့်ဆိုပါတယ်။ တကယ်တော့ ဂျင်မခါနာဆိုတာ အင်္ဂလိပ်ရဲ့ Gym နဲ့ khana ဆိုတဲ့ ဟင်ဒီ၊ ပါရှန်း စကားတို့ ပေါင်းစပ်ထားတာလို့ သိရတယ်။ ခါနာဆိုတာပါ ရှင်းလို့ကတော့ House; Dwelling လို့ Hobson Jobson Dictionary မှာ ဖော်ပြထားတယ်။ ဒီအဘိဓာန်က အင်္ဂလိပ်တို့ မွေးစားထားတဲ့ ဟင်ဒူစတန်ဒီနဲ့ ပါရှင်းစကားလုံးတွေက ဖော်ပြတဲ့ အဘိဓာန်ပါ။ ဂျင်မခါနာကို “Multi-game လို့ ဖော်ပြကြပါတယ်။ အဓိကတော့ အင်္ဂလိပ်တို့ရဲ့ မြင်းစီးကလပ်ပေါ့။

ဂျင်မခါနာဖွင့်ပွဲလုပ်တော့ ဆင်ပြိုင်ပွဲတွေ၊ မြင်းစီးအလှပြိုင်ပွဲတွေနဲ့ ဖွင့်လှစ်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုတယ်။ နေရာကတော့ မစ်ရှင်ကုန်းမှာရှိတဲ့ အခု အမျိုးသမီးဆေးရုံနေရာနဲ့ ကလေးဆေးရုံနေရာပေါ့။ စုစုပေါင်း ဆယ်ဧကလောက်ကျယ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ မျက်နှာဖြူအရာရှိတွေ မြင်းစီးနဲ့ ခရစ်ကက်ကစားရင်း ကိုယ်လက်လှုပ်ရှား အားကစားလုပ်တဲ့ နေရာပေါ့။ ၁၉၁ဝ မှာတော့ အသင်းဝင်ပေါင်း တထောင်ကျော်ရှိတယ်လို့ တွေ့ရတယ်။ စတည်ဆောက်စဉ်ကတော့ နှစ်ထပ်ဆောင်ပေါ့။ ပထမထပ်မှာ ကပွဲခန်းမပါတယ်။ ကော်ဖီဆိုင်နဲ့ ဘားဆိုင်ရှိတယ်။ မြေညီထပ်မှာတော့ စည်းဝေးခန်းမနဲ့ ရေနွေးငွေ့ခန်းတွေပါရှိပြီး တပတ်ကို သုံးရက် ဖျော်ဖြေရေးတီးဝိုင်းတွေ လုပ်လေ့ရှိတယ်လို့ ဆိုတယ်။ မျက်နှာဖြူအရှိတွေ သီးသန့်ပျော်စံရာပေါ့။ ဒီကလပ်မှာတော့ အဓိကအသင်းဝင်က စစ်ဘက်နဲ့ အရပ်ဘက် စီးပွားရေးသမားတွေ များတယ်လို့ဆိုတယ်။

ဂျင်မခါနာရဲ့ ပထမဆုံး ခရစ်ကက်ပြိုင်ပွဲက ၁၉၁၂ ခုနှစ်မှစတာ။ တချို့မှတ်တမ်းတွေအရတော့ ၁၉၂၇ ခုနှစ်မှာ ဂျင်မခါနာကလပ်နဲ့ မာရီဘုန်း ခရစ်ကက်ကလပ်တို့ ပထမဆုံးပြိုင်ပွဲ ကျင်းပခဲ့တယ်လို့ ဆိုတယ်။ ဂျင်မခါနာရဲ့ ဆည်းဆာချိန်ရောက်ရင် မျက်နှာဖြူ အရာရှိတွေကလည်း ကိုယ်လက်လှုပ်ရှား အားကစားလုပ်ရင်း ဘီယာသောက်ရင်း အပန်းဖြေကြသလို အရာရှိကတော်တွေကလည်း သူတို့လင်ယောက်ျားတွေကို စောင့်ရင်း အပန်းဖြေကြပေါ့။ အနည်းငယ် ညပိုင်းဘက် ချဉ်းကပ်လာပြီဆိုရင်တော့ ဂျင်မခါနာအပေါ်ထပ် ကပွဲခန်းမမှာ မျက်နှာဖြူကြီးငယ်မဟူ ပျော်ရွှင်စွာ ကကြ ပျော်မြူးကြပေါ့။ မျက်နှာဖြူ လူပျိုလူလွတ် အရာရှိလေးတွေကတော့ ညနေစောင်းပြီဆိုတာနဲ့ “ငါးသွားမျှားကြမယ်” ဆိုပြီး ပြောလေ့ရှိတယ်။ အချို့လည်း ငါးမျှားချိတ်မှာ လာဟတ်တာတွေရှိသလို အချို့လည်း အချည်းနှီးဖြစ်ခဲ့သူတွေလည်း ရှိပေမပေါ့။

ဒါပေမယ့် ပူစရာမရှိပါဘူး။ ဆောင်းဦးပေါက်ရင် ရောက်လာတတ်တဲ့ မျက်နှာဖြူမလေးတွေ ရောက်လာပြီဆိုရင် အဲ့ဒီအချိန်ဟာ ဂေါ်မစွံလူပျိုကြီးတွေလည်း အစွံထုတ်သွားတတ်ကြတာပါပဲလို့ သိမီသူတွေ ပြန်လည်ဖောက်သည်ချတာကို ဖတ်ရဖူးတယ်။ အဲ့ဒီလို အခွင့်ထူးခံတို့ အောင်မြင်ပွင့်လန်းခဲ့ရာ ဂျင်မခါနာကလပ်ဟာ ၁၉၄၂ ခုနှစ် ဂျပန်တို့ဝင်လာချိန်မှာတော့ ဧကရာဇ်တို့ ကျဆုံးခန်းကို ရောက်ခဲ့ရပါတော့တယ်။ သမုဒ်ပြင်ထက်က ရေပွက်ပမာ ချုပ်ငြိမ်းခဲ့ရပါတော့တယ်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကာလမှာ ဗုံးကျဲခံလိုက်ရပြီး ပြိုပျက်သွားခဲ့တယ်။ အခုလက်ရှိ ကလေးဆေးရုံရဲ့ အရန်သူနာပြုဆောင်နေရာဟာ တချိန်က မျက်နှာဖြူတို့ရဲ့ ကပွဲခန်းမနေရာတခု ဖြစ်ခဲ့တယ်။

အခုတော့ မျက်နှာဖြူတို့ ပျော်ရွှင်စံစားခွင့်ရခဲ့တဲ့ ဂျင်မခါနာကလပ်နေရာမှာ ဗဟိုအမျိုးသမီးဆေးရုံနဲ့ ကလေးဆေးရုံတို့ တည်ရှိနေပါပြီ။ အရင်က ဒီနေရာမှာ မျက်နှာဖြူကလွဲပြီး အာရှသားတွေ ခြေချခွင့်မရခဲ့တဲ့နေရာ။ မျက်နှာဖြူ ဂေါ်မစွံတွေ အစွံထုတ် ငါးမျှားခဲ့တဲ့နေရာ။ မြန်မာပြည်ရဲ့ အဆိုးအကောင်းတွေကို ကိုင်တွယ်ချယ်လှယ်ခဲ့တဲ့နေရာဟာ အခုတော့ အယုတ်အလတ် အမြတ်မရွေး၊ ဆင်းရဲချမ်းသာ အသားအရောင် မခွဲခြားဘဲ အနာဂတ်ပန်းလေးများ ဖူးပွင့်ရာ၊ အနာဂတ်ပန်းတို့ လန်းဆန်းအောင် ပြုစုယုယရာ အမျိုးသမီးဆေးရုံနဲ့ ကလေးဆေးရုံအဖြစ် ပြောင်းလဲလာခဲ့ပါတော့တယ်။

ဆရာဋ္ဌေး
DVB Burmese