(၉)ရာစုေလာက္က တရုတ္နိုင္ငံသားေတြဟာ ယမ္းမႈန္႔ကိုတီထြင္ျပီးတဲ့နာက္မွာ ပထမဆံုးေသာ ေသနတ္ေတြကို တီထြင္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ဥေရာ ပမွာေတာ့ အေစာဆံုးေသာ ပံုထုတ္ေရးဆြဲထားတဲ့ ေသနတ္ပံုစံေတြကို (၁၂)ရာစုေနာက္ပိုင္းမွာ ေတြ႔ရွိလာရျပီး ပထမဆံုးေသာ ေျခာက္လံုးျပဴးေသနတ္ကိုေတာ့ ၁၂၈၈ ခုႏွစ္ေရာက္မွတီထြင္နိ္ုင္ခဲ့တာပါ။ ရန္သူေတြကိုပတ္ခတ္တိုက္ခိုက္နိုင္တဲ့ ေလာင္က်ြမ္းေစနိုင္တဲ့ စက္ပစၥည္းေတြကို မတီထြင္နိုင္ခင္ကတည္းက ဒီေသနတ္ေတြကို စတင္တီထြင္ခဲ့တာပါ။ အဲဒီတုန္းကေသနတ္ေတြကိုပစ္ခတ္ရင္ေတာ့ ေလာင္ကၽြမ္းေစနိုင္တဲ့ မီးစာကို မီးအရင္ရႈိ့ျပီးမွ ပစ္ခတ္နိုင္တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ အနီးကပ္တိုက္ပြဲေတြမွာ အသံုးမဝင္ပါဘူး။
ဒီလို လက္နက္ေတြကို ပထမဆံုးမိတ္ဆတ္ေပးျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ေသနတ္ေတြ႔ရဲ့ ထုတ္လုပ္မႈနည္းပညာေတြဟာ အလ်ွင္အျမန္ဖြံျဖိဳးလာခဲ့ျပီး အင္ပါယာခ်ဲ႔ထြင္တဲ့ စစ္ပြဲေတြမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔သံုးစြဲလာၾကတာပါ။ ဒီလက္နက္ေတြအစြမ္းနဲ႔ အဲဒီကာလက ကိုလိုနီနယ္ေျမ အျပိဳင္အဆိုင္ခ်ဲ႔ထြင္ေနတဲ့ အဂၤလိပ္၊ ျပင္သစ္၊ ေပၚတူဂီတို႔ဟာ တန္ခိုးအလြန္ထြားခဲ့ၾကျပီး ေနမဝင္အင္ပါယာကဲ့သို႕ေသာ ကမာၻသမိုင္းဝင္ အင္ပါယာေတြကို တည္ေဆာက္နိုင္ခဲ့ၾကတာပါ။ ဒီေနရာမွာ မ်ွေဝေပးခ်င္တာကေတာ့ ကမာၻေပၚမွာအေစာဆံုးတီထြင္ခဲ့တဲ့ ေသနတ္အမ်ိဳးအစားေတြနဲ႔ ယေန႔ေခတ္လက္နက္ ထုတ္လုပ္သူေတြဆင့္ပြားတီထြင္ခဲ့ၾကရတဲ့ ေရွးေဟာင္းေသနတ္ေတြရဲ့ ရာဇဝင္အေၾကာင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
(၉) Gatling Gun
အေမရိကန္လူူမ်ိဳး Dr.Richard J. Gatling တီထြင္ခဲ့တာကို အေၾကာင္းျပဳျပီး Gatling Gun လို႔နာမည္ေပးထားတဲ့ ဒီလက္နက္ဟာ ဥေရာပမွာ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ဖြံျဖိဳးလာတဲ့ ေသနတ္အမ်ိဳးအစားေတြ အနက္က အေကာင္းဆံုးေသာ ဥပမာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၈၆၁ခုႏွစ္မွာ တီထြင္ခဲ့တဲ့ ဒီစက္ေသနတ္ဟာ ယေန႔ေခတ္မွာသံုးစြဲေနတဲ့ စက္ေသနတ္မ်ိဳးဆက္ေတြရဲ့ ပထမဆံုးေသာေရွ့ေျပးလက္နက္ေတြျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီစက္ေသနတ္ေတြဟာ(၁၇၀)ေပါင္အေလးခ်ိန္၇ွိ ျပီး(၄၂.၅)လက္မအရွည္ရွိပါတယ္။ ဒီလက္နက္ကို အသံုးျပဳဖို႔ လူေလးဦးအထိ လိုအပ္ပါ တယ္။ GatlingGun ေတြကို အေမရိကန္ျပည္တြင္းစစ္အတြင္း ပထမဆံုးသံုးစြဲခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
ဗာဂ်ီးနီးယားျပည္နယ္ Petersburg ၿမိဳ႔တိုက္ပြဲေတြမွာ အေမရိိကန္စစ္သည္ေတြအတြက္ အလက္ေပါင္း (၁၂) လက္ကို ဝယ္ယူသံုးစြဲခဲ့ပါတယ္။ ဒါအျပင္ဒီ Gatling Gun ေတြကို Boshin War နဲ႔ Anglo Zulu War ကဲ့သို႕ေသာနိုင္ငံတကာ အေရးအခင္းေတြမွာပါ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔သံုးစြဲ လာခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါအျပင္ စပိန္ႏွင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ စစ္ပြဲကာလအတြင္းကလည္း အေမရိကန္စစ္သည္ေတြ ကိုင္တြယ္ အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ San Juan ေတာင္ကုန္းတိုက္ပြဲေတြမွာ Gatling Gun ေတြရဲ့ စြမ္းေဆာင္ခ်က္က အေတာ္ေလးထိေရာက္ခဲ့တာပါ။ ယေန႔ေခတ္အသံုးျပဳေနတဲ့ စတင္းဂန္း ေတြအပါအဝင္ မ်ားစြာေသာ ေခတ္မီေသနတ္ေတြဟာ Gatling Gun ရဲ့ အရိပ္ေအာက္ကေန ရုန္းမထြက္နိုင္ၾကေသးပါဘူး။
(၈) Colt Revolver
ယေန႔ေခတ္မွာ မ်ားစြာေသာ ေခတ္မီေျခာက္လံုးျပဴေသနတ္ေတြကို တီထြင္အသံုးျပဳေန ၾကျပီျဖစ္ေသာ္လည္း အေမရိကန္လူမ်ိဳး Samuel Colt တီထြင္ခဲ့တဲ့ ေျခာက္လံုးျပဴေသနတ္ကေတာ့ ပထမဆံုးေသာေျခာက္လံုးျပဴ ေသနက္ျဖစ္ေၾကာင္းသတ္မွတ္ျခင္းခံခဲ့ရပါတယ္။ Coltဟာ သူ႔လက္နက္အတြက္ ပထမဆံုးေသာမူပိုင္ခြင့္ကို ၁၈၃၅ ခုနွစ္မွာျဗိတိန္ နိုင္ငံကေနရရွိခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ႏွစ္အၾကာမွာေတာ့ အေမရိကန္္ျပည္ေထာင္စုက ေနရရွိခဲ့ျပန္ပါတယ္။ ၁၈၃၆ ခုနွစ္မွာေတာ့Coltဟာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊နယူးဂ်ာစီ ျပည္နယ္၊ ပတ္တာဆန္ ျမိဳ႔မွာတည္ရွိတဲ့ လက္နက္ထုတ္လုပ္ေရးကုမၸဏီတစ္ခုနဲ႔လက္ တြဲခဲ့ပါတယ္။ Colt ဟာ ဒီကုမၸဏီနဲ႕ လက္တြဲျပီး ၁၈၄၂ ခုနွစ္တိုင္ေအာင္ ေသနတ္ေတြ ထုတ္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီေနာက္ပိုင္း Coltဟာ အေမရိကန္အစိုးရနဲ႔လက္နက္ ထုတ္လုပ္ေရးဆိုင္ရာ သေဘာတူညီစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုနိုင္ခဲ့ျပီး စာခ်ဳပ္သက္တမ္းအတြင္း မွာပဲ ၁၈၄၆ မွာ အေမရိကန္ဟာ မကၠဆီကိုနဲ႔စစ္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္Colt အေနနဲ႕ သီးျခားမရပ္တည္နိုင္ခဲ့ပဲ စာခ်ဳပ္ကုန္တဲ့အထိ အေမရိကန္စစ္တပ္အတြက္ လက္နက္ ေတြထုတ္ေပးခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာ Colt ဟာအျခားပညာရွင္တစ္ေယာက္ျဖစ္ တဲ့ Captain Samuel H Walker နဲ႕ပူးေပါင္းျပီး ေျခာက္လံုးျပဴးလက္နက္ေတြကို ဆန္းသစ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ မၾကာခင္မွာပဲ အေမရိကန္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး Zachary Taylor ကသူ႔စစ္တပ္အတြက္ ေျခာက္လံုးျပဴးေသနတ္ အလက္ ၁၀၀၀ ထုတ္လုပ္ေပးရန္ Coltထံ ပစၥည္းအမွာစာပို႔ပါေတာ့တယ္။ အဲေနာက္ပိုင္းကစျပီး ယေန႕အခ်ိန္ထိ Colt တီထြင္ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ ေျခာက္လံုးျပဴးေတြကို လူၾကိဳက္မ်ားေနဆဲျဖစ္ျပီး ပညာရွင္အဆင့္ဆင့္က ဆန္းသစ္ခဲ့ကာ ယေန႔အထိ လက္နက္ေစ်းကြက္မွာ ေနရာအခိုင္အမာရယူထားဆဲပါ။ ဒါအျပင္ ကမာၻလက္နက္ေစ်းကြက္မွာ Colt လက္နက္ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်ေရး ကုမၸဏီဟာ အက်ယ္ျပန္႔ဆံုးေသာ ေစ်းကြက္ကို ပိုင္ဆိုင္ထားျပီး ထိပ္တန္းေနရာကေန ယေန႕ဦးေဆာင္လွ်က္ရွိေနဆဲပါ။
(၇) Musket Modele 1777
Musket Modele 1777 ေတြဟာ ဥေရာပမွာေတာ့ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔သံုးစြဲခဲ့တဲ့ ေျပာင္းရွည္အမ်ိဳးအစားေသနတ္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ မူလကေတာ့ဒီေသနတ္တြကို ျပင္သစ္ပညာရွင္ေတြက ျပင္သစ္စစ္သည္ေတြအတြက္ ထုတ္လုပ္ေပးခဲ့တာပါ။ ျပင္သစ္ၾကည္းတပ္စစ္သည္ေတြကို ဒီ Musket Modele 1777ေသနက္ကိုအသံုးျပဳေစျပီး တစ္မိနစ္မွာ ပစ္မွတ္သံုးခုကိုပစ္ခတ္နိုင္ရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ တာဝန္ရွိသူေတြက ေလ့က်င့္ေပးခဲ့တာပါ။ ၁၇၇၇ခုႏွစ္ ကေန ၁၈၂၆ ကာလေတြအထိ Musket Modele 1777 ေသနတ္ရွည္အလက္ေပါင္း (၇)သန္းနီး ပါးထုတ္လုပ္ေပးခဲ့တာပါ။ ဒီေလာက္မ်ားျပားတဲ့ လက္နက္အေရအတြက္ထုတ္လုပ္မႈကို ပထမကမာၻစစ္တုိင္ေအာင္ အျခားမည္သည့္လက္နက္မွ ေက်ာ္လြန္ မထုတ္လုပ္ႏုိင္ခဲ့ပါဘူး။
ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးျပီးဆံုးခဲ့တဲ့ ၁၈၀၀ခုႏွစ္ အေစာပုိင္းကာလေတြကတည္းက ျပင္သစ္စစ္ဘုရင္ နပိုလီယံ ဘိုနာပတ္ ဟာ ဒီMusket အမ်ိဳးအစားေသနတ္ေတြကို ပိုမိုေပါ့ပါးေအာင္ထုတ္လုပ္ရန္ လမ္းညႊန္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ပိုင္း ထုတ္လုပ္ခဲ့တဲ့ Musket Modele 1777 ေသနတ္ေတြဟာ ပိုမိုအရည္အေသြးပိုင္း ေကာင္းမြန္လာခဲ့ျပီး ကမာၻနဲ႔ခ်ီျပီး အထူးေရာင္းခ်ရတဲ့ ပို႔ကုန္ ေတြျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၈၁၆ နဲ႔၁၈၂၂ ကာလေတြမွာထုတ္လုပ္ခဲ့တဲ့ Musket Modele 1777 ေသနတ္အမ်ိဳးအစားေတြဟာ အေသးငယ္ဆံုး၊ အေပါ့ပါးဆံုးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
(၆) Puckle Gun
Puckle Gun ေတြဟာ ပထမဆံုးအေစာပုိင္းထုတ္ စက္ေသနတ္ အမ်ိဳးအစားေတြျဖစ္ျပီး ယေန႔ေခတ္ စက္ေသနတ္ေတြနဲ႔ေတာ့ ကြဲလြဲပါတယ္။ ဒီစက္ေသနတ္ေတြကိုေတာ့ အဂၤလန္နိုုင္ငံသား James Puckle က ၁၇၁၈ မွာတီထြင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီစက္ေသနတ္ေတြမွာ ေအာက္ေျခေထာက္သံုးခုပါဝင္ျပီး ေျပာင္းတစ္ခုတည္းပါဝင္ကာ အရပ္္မ်က္ႏွာတိုင္းကိုလွည့္ပတ္ပစ္ခတ္နိုင္တဲ့ ေက်ာက္မီး ေသနတ္ အမ်ိဳးအစားေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစက္ေသနတ္ကိုေတာ့ သေဘာၤေတြေပၚ မွာသာ အမ်ားဆံုးတပ္ဆင္ျပီး anti – boarding gun အျဖစ္ထားရွိျပီးသံုးစြဲခဲ့ၾကတာပါ။
ဒီစက္ေသနတ္ေတြဟာ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ လိုအပ္ခ်က္ေတြရွိတာေၾကာင့္ လက္နက္ ေစ်းကြက္မွာ တင္ပို႔ေရာင္းခ်နိုင္ျခင္းေတာ့မရွိခဲ့ပါဘူး။ ျဗိတိန္တပ္မေတာ္ရဲ့မွတ္တမ္းေတြ မွာလည္း ဒီစက္ေသနတ္ကို ဝယ္ယူသံုးစြဲခဲ့ျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒီစက္ေသနတ္ေတြကိုေတာ့ ဥပမာ တစ္ခုအေနနဲ႔သာ ျပသခဲ့ျပီး Boughton House နဲ႔ Beaulieu နန္းေတာ္မွာ တစ္ လက္စီျပသထားခဲ့ပါတယ္။ ဒီစက္ေသနတ္ေတြကိုေတာ့ ျဗိတိန္ဘုရင္တပ္မေတာ္ရဲ့ လက္ေရြးစင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး မြန္ထရာဂူက ၁၇၂၂ မွာ ၀ယ္ယူခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
(၅) King Louis Xlll’s Flintlock Gun
ျပင္သစ္ဘုရင္ Louis Xlll ရဲ့ ေက်ာက္မီးေသနတ္ဟာ အဆင့္ျမင့္နည္းပညာသံုးျပီးတီထြင္ ေပးထားတဲ့ အထူးထုတ္ ေသနတ္တစ္လက္ပါ။ ပထမဆံုးေသာ ေက်ာက္မီးေသြး ေသနတ္ကို ျပင္သစ္နိုင္ငံကပဲ (၁၇)ရာစုအေစာပိုင္း မွာဖန္တီးခဲ့တာပါ။ ေက်ာက္မီးေသနတ္ ေတြဟာ (၁၉)ရာစုေလာက္အထိ လူသံုးမ်ားခဲ့ေပမဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ဆန္းသစ္လာတဲ့ ေသနတ္အမ်ိဳးအစားေတြေၾကာင့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ တီထြင္မႈေတြရပ္ဆိုင္း သြားတဲ့အထိ ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ အထက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ Louis Xlll ရဲ့ ေက်ာက္မီးေသနတ္ ဟာ အေစာဆံုးေပၚခဲ့တဲ့ ေက်ာက္မီးေသနတ္ေတြအတြက္ အေကာင္းဆံုးေသာ ဥပမာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ဒီေသနတ္ကိုတီထြင္ေပးခဲ့သူေတြကေတာ့ ျပင္သစ္နာမည္ေက်ာ္ လက္နက္ ပါရဂူေတြျဖစ္တဲ့ Pierre Le Bourgeois နဲ႔ သူရဲ့အစ္ကို Marin တို႔က တီထြင္ေပးခဲ့တာပါ။ ဒီေက်ာက္မီး ေသနတ္မွာ တီထြင္ေပးသူေတြရဲ့ အမည္ ကိုစာလံုးရိုက္ႏွိပ္ထားပါတယ္။ King Louis Xlll နန္းတက္တဲ့အခ်ိန္မွာလည္း ဘုရင္အသံုးအေဆာင္ ပစၥည္းစာရင္းမွာဒီေက်ာက္မီးေသနတ္ကို ေဖာ္ျပထားျပီး ဒီေသနတ္ရဲ့ ဒင္ေတြကို ပန္းလိပ္ပံုဒီဇိုင္းဆြဲျပီး လွလွပပ ေဖာ္က်ဴးေပးထားတာပါ။ ယေန႔မွာေတာ့King Loui Xlll ရဲ့ ေက်ာက္မီးေသနတ္ကိုအေမရိကန္နိုင္ငံနယူးေယာက္ျမိဳ႕ မွာရွိတဲ့ Museum Mile ျပတိုက္ရဲ့ Gallery 375 မွာျပသထားပါတယ္။
(၄) Georg Von Reichwein’s Revolver
ဒီေသနတ္ကိုေတာ့ဂ်ာမနီနိုင္ငံသား Georg Von Reichweinက(၁၇)ရာစုအလယ္ ေလာက္မွာစတင္ပိုင္ဆိုင္ခဲ့တာျဖစ္ျပီး ကမာၻေပၚမွာ ေရွးအက်ဆံုးေသာ ေျခာက္လံုးျပဴးေသနတ္လည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေသနတ္ကို ၁၅၉၇ မွာဂ်ာမန္ လက္နက္ပစၥည္းတီထြင္သူ Hans Stopler ကဖန္တီးခဲ့ေၾကာင္း ေသနတ္ရဲ့ကိုယ္ထည္မွာ တိတိက်က်ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီေသနတ္ကို ေတာ္ဝင္မ်ိဳးႏြယ္တစ္ဦးကို ရည္ရြယ္ျပီးထုတ္လုပ္ခဲ့တာ့ျဖစ္ျပီး ေၾကးဝါ၊ အရိုး၊ ကမာခြံရဲ့အတြင္းလႊာေတြနဲ႔ တန္ဆာဆင္ထားပါတယ္။ ယေန႔ေခတ္ ေျခာက္လံုးျပဴ ေသနတ္ေတြနဲ႔မတူညီတာ ကေတာ့ ေသနတ္ရဲ့က်ည္အိမ္ဟာအလို အေလ်ာက္ လည္ပတ္တာမဟုတ္ပဲ လူကလက္နဲ႔လွည့္ေပး ေနရတဲ့ အေနအထားျဖစ္ပါတယ္။
Georg Von Reichwein ဟာ ဒီေသနတ္ကို ေနာက္ဆံုးပိုင္ဆိုင္ခဲ့သူျဖစ္ျပီး ဒီေသနတ္ကိုေတာ့ ၁၆၃၆ ခုနွစ္မွာ ေနာ္ေဝနို္င္ငံ Bergenhusခံတပ္တိုက္ပြဲေတြမွာ အထူးခၽြန္ဆံုးစြမ္းေဆာင္ျပခဲ့တာေၾကာင့္ ဗိုလ္မွဴးအျဖစ္ ရာထူးတိုးျခင္းခံရတဲ့ စစ္သည္ေတာ္တစ္ဦး ထံကေန တစ္ဆင့္ျပန္လည္ ဝယ္ယူခဲ့တာပဲျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိမွာေတာ့ ဒီေျခာက္လံုးျပဴေသနတ္ကို ေနာ္ေဝနိုင္ငံ Lillehammerျမိဳ႕ Maihaugen Folk ျပတိုက္မွာ ထားရွိပါတယ္။ ၂၀၁၄ ခုနွစ္မွာက်င္းပခဲ့တဲ့ ေနာ္ေဝနို္င္ငံရဲ့ အၾကိမ္ ၂၀၀ ေျမာက္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ နွစ္ပတ္လည္ေန႔ အခမ္းအနားမွာ Georg Von Reichwein’s ေျခာက္လံုးျပဴကို ေခတၱခင္းက်င္း ျပသထားခဲ့ပါေသးတယ္။
(၃) Tanegashima
ဒီမီးစာေသနတ္ေတြဟာ ဂ်ပန္က ဖန္တီးထားတာျဖစ္ျပီး အထူးသျဖင့္ ဆာမူရိုင္းေတြနဲ႔ သူတို႔ရဲ့လက္ေအာက္ခံ စစ္သည္ေတြ ကိုင္တြယ္အသံုးျပဳၾကတာပါ။ ဒီမီးစာေသနတ္ေတြကို ဂ်ပန္ေတြဆီစတင္ မိတ္ဆက္ေပးခဲ့သူေတြကေတာ့ ေပၚတူဂီေတြျဖစ္ပါတယ္။ ၁၅၄၃ခုႏွစ္မွာ မုန္တိုင္းဒဏ္ေၾကာင့္ ေပၚတူဂီနယ္ေျမသစ္ရွာေဖြသူေတြဟာ Tanegashimaကၽြန္းကို ေရာက္ရွိလာခဲ့ျပီး ဒီကၽြန္းစုရဲ့သခင္ ဂ်ပန္လူမ်ိဳး Tanegashima Tokitaka ကလက္ခံေတြ႕ဆံုခဲ့ပါတယ္။ ထို႕ေနာက္ Tokitakaဟာ ေပၚတူဂီေတြဆီကေန မီးစာေသနတ္ (၂)လက္ကိုဝယ္ယူခဲ့ျပီး ဒီလိုလက္နက္ေတြကို ဓါးရွည္ေတြထုတ္လုပ္တဲ့ ပန္းပဲေတြမွာ ပံုစံတူ/အရည္အေသြးတူ ထုတ္လုပ္နိုင္သလားလို႔ေမးျမန္းခဲ့ပါတယ္။ ေပၚတူဂီေတြကလည္း ျပဳလုပ္နိုင္ပါေၾကာင္း ေျပာဆိုကာ မီးစာေသနတ္ထုတ္လုပ္မႈ နည္းပညာဆိုင္ရာ စာေပေတြကို ေပးခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ဂ်ပန္ ပညာရွင္ေတြအေနနဲ႔လက္ေတြ႔ေဆာင္ရြက္တဲ့ အခါမွာေတာ့ နွစ္အနည္းငယ္ၾကာတဲ့အထိ မီးစာေသနတ္ေတြကို ထုတ္လုပ္နိုင္ျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ေပၚတႈဂီကလက္နက္ပညာရွင္ေတြကို အခေၾကးေငြနဲ႕ေခၚယူျပီး ေပါင္းစပ္ေဆာင္ရြက္တဲ့ အခါမွသာ ဂ်ပန္ေတြရဲ့ မီးစာေသနတ္ထုတ္လုပ္တဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ ေအာင္ျမင္သြားခဲ့ရတာပါ။ ေနာက္ထပ္ (၁၀)စုႏွစ္တစ္ခုၾကာျပီးတဲ့ အခါမွာေတာ့ ဂ်ပန္ လက္နက္ပညာရွင္ေတြဟာ Tanegashima မီးစာေသနတ္ အလက္ေပါင္း ၃၀၀၀၀၀ ေလာက္ကို ထုတ္လုပ္ျပီး ဂ်ပန္စစ္တပ္ကို တပ္ဆင္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒီ Tanegashima ေသနတ္ေတြေၾကာင့္ ဂ်ပန္တပ္မေတာ္ရဲ့ တိုက္ပြဲဝင္ စနစ္ေတြေျပာင္းလဲသြားခဲ့ျပီး ေအာင္ျမင္မႈမ်ားစြာ ရရွိခဲ့ပါတယ္။
(၂) Emperor Charles V’s Wheellock Pistol
ေသနတ္ေတြထုတ္လုပ္တဲ့ နည္းပညာေတြျမင့္မားလာတဲ့အမ်ွ ပစ္ခတ္တဲ့အခါ ကြဲျပား တဲ့ သက္ေရာက္မႈရွိတဲ့ စက္ပစၥည္းကိရိယာေတြ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။ မီးစာေသနတ္ ေတြဟာ Wheellock အမ်ိဳးအစားေသနတ္ေတြထက္ ပိုေရွးက်တဲ့အေၾကာင္း အနည္းငယ္ေသာ ဥပမာေတြက သက္ေသျပေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း Wheellock ေသနတ္ေတြဟာ ၁၆ရာစု ေလာက္ကတည္းက ပထမဆံုးဖန္တီးသံုးစြဲေန ခဲ့ၾကတာျဖစ္ျပီး ယေန႔ထက္္ထိ အသံုးျပဳေနဆဲပါ။ Wheellockေသနတ္ေတြဟာ ပထမဆံုး မီးရိႈ႕ျပီးမွ ပစ္ခတ္ရတဲ့လက္နက္ေတြျဖစ္ျပီး လက္တစ္ဖက္ကိုအသံုးျပဳျပီး ပစ္ခတ္ျခင္းအမႈကို ျပီးဆံုးေအာင္ျပဳလုပ္နိုင္ပါတယ္။ ေျပာင္းဝနွစ္ခုပါရွိတဲ့ Wheellock ေသနတ္အမိ်ဳးအစား ပစၥတိုဟာ ဂ်ာမနီဘုရင္ Charles V အတြက္သီးသန္႕ဖန္တီးေပးထားခဲ့တာပါ။
ဒီပစၥတိုဟာ ေရွးအက်ဆံုးေသာ ပစၥတိုျဖစ္ျပီး ၁၅၄၀-၁၅၄၅ ပတ္ဝန္းက်င္မွာဂ်ာမနီနိုင္ငံသား Peter Peck ကစတင္ တီထြင္ခဲ့တာပါ။ သူဟာ လက္ပတ္နာရီေတြကိုလည္း တီထြင္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ဒီေသနတ္ရဲ့ ပံုသ႑ာန္ဟာ က်ည္အိမ္ႏွစ္ခုကိုေလာင္ကၽြမ္းေစတဲ့ စက္ကိရိယာတစ္ခုနဲ႕ ေပါင္းစပ္ေပးထားျပီး ေျပာင္းဝႏွစ္ဘက္ကလည္း တစ္သီးတစ္ျခားေလာင္ကၽြမ္းျပီး က်ည္ ဆန္ကို ထြက္ခြာေစတာပါ။ သိန္းငွက္ပံုေခါင္းနွစ္ေခါင္းနဲ႔ Hercules မ႑ိုင္ေပၚမွာ လက္တင္ဘာသာစကား PLVS VLTRA (ဒီထက္မက ေက်ာ္လြန္)လို႕အဓိပၸါယ္ရတဲ့ အသံုးအနူန္းကို ေရးထိုးထားတဲ့ဒီလက္နက္ကို Charles V ရဲ့ ကိုယ္ပိုင္အမွတ္အသား အေနနဲ႔ေတာင္ အသိအမွတ္ျပဳခဲ့တာပါ။
(၁) Heilongjiang Hand Cannon
တရုတ္နိုင္ငံမွာရွိတဲ့ Heilongjiang ျပည္နယ္က Hand Cannon ကိုေတာ့ကမာၻၾကီးရဲ့ေရွးအက်ဆံုးေသာေသနတ္ကဲ့သို႔ေသာ ပစ္ခတ္နိုင္တဲ့ လက္နက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားခဲ့ၾကပါတယ္။ Heilongjiang Hand Cannon ဟာ ေသနတ္မဟုတ္ေပမဲ့ ပစ္ခတ္နိုင္ေအာင္ဖန္တီးထားျပီး မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ေသနတ္ေတြရဲ့ ေရွေျပးတီထြင္မႈလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလက္နက္ကိုေတာ့ ၁၉၇၀ ခုနွစ္မွာ တရုတ္နိုင္ငံက Heilongjiangျပည္နယ္ထဲက Banlachengzi ေက်းရြာမွာ တူးေဖာ္ေတြ႔ရွိခဲ့တာပါ။ Heilongjiang Hand Cannonဟာ (၇.၈၃)ေပါင္ေလးျပီး (၁၃.၄)လက္မရွည္ပါတယ္။
ေလ့လာသူေတြကေတာ့ ဒီလက္နက္ကို ၁၂၈၇-၁၂၈၈ခုနွစ္ အၾကား Banlachengzi ေက်းရြာအနီးျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ စစ္ပြဲေတြမွာသံုးစြဲခဲ့ၾကတာလို႔ယူဆၾကပါတယ္။ Yuan သမိုင္းမွာေဖာ္ျပထားတာကေတာ့ စစ္သူၾကီး Li Ting ဦးေဆာင္လာ တဲ့ Jurchen စစ္သည္ေတြဟာ ဒီ Hand Cannon လက္နက္ေတြကိုတပ္ဆင္ထားျပီး Yuan မင္းဆက္ကို ေတာ္လွန္တဲ့ေနရာမွာ သုံးစြဲခဲ့တာလို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ယေန႔မွာေတာ့ Heilongjiang Hand Cannonကို တရုတ္နိုင္ငံ Heilongjiang ျပည္နယ္ရဲ့ ျမိဳ႔ေတာ္ Harbin မွာရွိတဲ့ Heilongjiang ျပည္နယ္ျပတိုက္မွာ ျပသထားပါတယ္။
သုတဇုန္
——————–
ကမ္ဘာပေါ်က ရှေးအကျဆုံး သေနတ် ၉လက် အကြောင်း (unicode)
(၉)ရာစုလောက်က တရုတ်နိုင်ငံသားတွေဟာ ယမ်းမှုန့်ကိုတီထွင်ပြီးတဲ့နာက်မှာ ပထမဆုံးသော သေနတ်တွေကို တီထွင်ခဲ့ကြတယ်လို့ဆိုပါတယ်။ ဥရော ပမှာတော့ အစောဆုံးသော ပုံထုတ်ရေးဆွဲထားတဲ့ သေနတ်ပုံစံတွေကို (၁၂)ရာစုနောက်ပိုင်းမှာ တွေ့ရှိလာရပြီး ပထမဆုံးသော ခြောက်လုံးပြူးသေနတ်ကိုတော့ ၁၂၈၈ ခုနှစ်ရောက်မှတီထွင်န်ိုင်ခဲ့တာပါ။ ရန်သူတွေကိုပတ်ခတ်တိုက်ခိုက်နိုင်တဲ့ လောင်ကျွမ်းစေနိုင်တဲ့ စက်ပစ္စည်းတွေကို မတီထွင်နိုင်ခင်ကတည်းက ဒီသေနတ်တွေကို စတင်တီထွင်ခဲ့တာပါ။ အဲဒီတုန်းကသေနတ်တွေကိုပစ်ခတ်ရင်တော့ လောင်ကျွမ်းစေနိုင်တဲ့ မီးစာကို မီးအရင်ရှို့ပြီးမှ ပစ်ခတ်နိုင်တာပါ။ ဒါကြောင့် အနီးကပ်တိုက်ပွဲတွေမှာ အသုံးမဝင်ပါဘူး။
ဒီလို လက်နက်တွေကို ပထမဆုံးမိတ်ဆတ်ပေးပြီး နောက်ပိုင်းမှာတော့ သေနတ်တွေ့ရဲ့ ထုတ်လုပ်မှုနည်းပညာတွေဟာ အလျှင်အမြန်ဖွံဖြိုးလာခဲ့ပြီး အင်ပါယာချဲ့ထွင်တဲ့ စစ်ပွဲတွေမှာ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်သုံးစွဲလာကြတာပါ။ ဒီလက်နက်တွေအစွမ်းနဲ့ အဲဒီကာလက ကိုလိုနီနယ်မြေ အပြိုင်အဆိုင်ချဲ့ထွင်နေတဲ့ အင်္ဂလိပ်၊ ပြင်သစ်၊ ပေါ်တူဂီတို့ဟာ တန်ခိုးအလွန်ထွားခဲ့ကြပြီး နေမဝင်အင်ပါယာကဲ့သို့သော ကမ္ဘာသမိုင်းဝင် အင်ပါယာတွေကို တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ကြတာပါ။ ဒီနေရာမှာ မျှဝေပေးချင်တာကတော့ ကမ္ဘာပေါ်မှာအစောဆုံးတီထွင်ခဲ့တဲ့ သေနတ်အမျိုးအစားတွေနဲ့ ယနေ့ခေတ်လက်နက် ထုတ်လုပ်သူတွေဆင့်ပွားတီထွင်ခဲ့ကြရတဲ့ ရှေးဟောင်းသေနတ်တွေရဲ့ ရာဇဝင်အကြောင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
(၉) Gatling Gun
အမေရိကန်လူမျိုး Dr.Richard J. Gatling တီထွင်ခဲ့တာကို အကြောင်းပြုပြီး Gatling Gun လို့နာမည်ပေးထားတဲ့ ဒီလက်နက်ဟာ ဥရောပမှာ အရှိန်အဟုန်နဲ့ဖွံဖြိုးလာတဲ့ သေနတ်အမျိုးအစားတွေ အနက်က အကောင်းဆုံးသော ဥပမာဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ၁၈၆၁ခုနှစ်မှာ တီထွင်ခဲ့တဲ့ ဒီစက်သေနတ်ဟာ ယနေ့ခေတ်မှာသုံးစွဲနေတဲ့ စက်သေနတ်မျိုးဆက်တွေရဲ့ ပထမဆုံးသောရှေ့ပြေးလက်နက်တွေဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီစက်သေနတ်တွေဟာ(၁၇၀)ပေါင်အလေးချိန်ရှိ ပြီး(၄၂.၅)လက်မအရှည်ရှိပါတယ်။ ဒီလက်နက်ကို အသုံးပြုဖို့ လူလေးဦးအထိ လိုအပ်ပါ တယ်။ GatlingGun တွေကို အမေရိကန်ပြည်တွင်းစစ်အတွင်း ပထမဆုံးသုံးစွဲခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
ဗာဂျီးနီးယားပြည်နယ် Petersburg မြို့တိုက်ပွဲတွေမှာ အမေရိကန်စစ်သည်တွေအတွက် အလက်ပေါင်း (၁၂) လက်ကို ဝယ်ယူသုံးစွဲခဲ့ပါတယ်။ ဒါအပြင်ဒီ Gatling Gun တွေကို Boshin War နဲ့ Anglo Zulu War ကဲ့သို့သောနိုင်ငံတကာ အရေးအခင်းတွေမှာပါ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်သုံးစွဲ လာခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါအပြင် စပိန်နှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ စစ်ပွဲကာလအတွင်းကလည်း အမေရိကန်စစ်သည်တွေ ကိုင်တွယ် အသုံးပြုခဲ့ကြပါတယ်။ အထူးသဖြင့် San Juan တောင်ကုန်းတိုက်ပွဲတွေမှာ Gatling Gun တွေရဲ့ စွမ်းဆောင်ချက်က အတော်လေးထိရောက်ခဲ့တာပါ။ ယနေ့ခေတ်အသုံးပြုနေတဲ့ စတင်းဂန်း တွေအပါအဝင် များစွာသော ခေတ်မီသေနတ်တွေဟာ Gatling Gun ရဲ့ အရိပ်အောက်ကနေ ရုန်းမထွက်နိုင်ကြသေးပါဘူး။
(၈) Colt Revolver
ယနေ့ခေတ်မှာ များစွာသော ခေတ်မီခြောက်လုံးပြူသေနတ်တွေကို တီထွင်အသုံးပြုနေ ကြပြီဖြစ်သော်လည်း အမေရိကန်လူမျိုး Samuel Colt တီထွင်ခဲ့တဲ့ ခြောက်လုံးပြူသေနတ်ကတော့ ပထမဆုံးသောခြောက်လုံးပြူ သေနက်ဖြစ်ကြောင်းသတ်မှတ်ခြင်းခံခဲ့ရပါတယ်။ Coltဟာ သူ့လက်နက်အတွက် ပထမဆုံးသောမူပိုင်ခွင့်ကို ၁၈၃၅ ခုနှစ်မှာဗြိတိန် နိုင်ငံကနေရရှိခဲ့ပါတယ်။ နောက်တစ်နှစ်အကြာမှာတော့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက နေရရှိခဲ့ပြန်ပါတယ်။ ၁၈၃၆ ခုနှစ်မှာတော့Coltဟာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊နယူးဂျာစီ ပြည်နယ်၊ ပတ်တာဆန် မြို့မှာတည်ရှိတဲ့ လက်နက်ထုတ်လုပ်ရေးကုမ္ပဏီတစ်ခုနဲ့လက် တွဲခဲ့ပါတယ်။ Colt ဟာ ဒီကုမ္ပဏီနဲ့ လက်တွဲပြီး ၁၈၄၂ ခုနှစ်တိုင်အောင် သေနတ်တွေ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပါတယ်။
အဲဒီနောက်ပိုင်း Coltဟာ အမေရိကန်အစိုးရနဲ့လက်နက် ထုတ်လုပ်ရေးဆိုင်ရာ သဘောတူညီစာချုပ် ချုပ်ဆိုနိုင်ခဲ့ပြီး စာချုပ်သက်တမ်းအတွင်း မှာပဲ ၁၈၄၆ မှာ အမေရိကန်ဟာ မက္ကဆီကိုနဲ့စစ်ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့်Colt အနေနဲ့ သီးခြားမရပ်တည်နိုင်ခဲ့ပဲ စာချုပ်ကုန်တဲ့အထိ အမေရိကန်စစ်တပ်အတွက် လက်နက် တွေထုတ်ပေးခဲ့ရပါတယ်။ အဲဒီနောက်ပိုင်းမှာ Colt ဟာအခြားပညာရှင်တစ်ယောက်ဖြစ် တဲ့ Captain Samuel H Walker နဲ့ပူးပေါင်းပြီး ခြောက်လုံးပြူးလက်နက်တွေကို ဆန်းသစ်ခဲ့ပါသေးတယ်။ မကြာခင်မှာပဲ အမေရိကန်ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Zachary Taylor ကသူ့စစ်တပ်အတွက် ခြောက်လုံးပြူးသေနတ် အလက် ၁၀၀၀ ထုတ်လုပ်ပေးရန် Coltထံ ပစ္စည်းအမှာစာပို့ပါတော့တယ်။ အဲနောက်ပိုင်းကစပြီး ယနေ့အချိန်ထိ Colt တီထွင်ထုတ်လုပ်ထားတဲ့ ခြောက်လုံးပြူးတွေကို လူကြိုက်များနေဆဲဖြစ်ပြီး ပညာရှင်အဆင့်ဆင့်က ဆန်းသစ်ခဲ့ကာ ယနေ့အထိ လက်နက်ဈေးကွက်မှာ နေရာအခိုင်အမာရယူထားဆဲပါ။ ဒါအပြင် ကမ္ဘာလက်နက်ဈေးကွက်မှာ Colt လက်နက်ထုတ်လုပ်ရောင်းချရေး ကုမ္ပဏီဟာ အကျယ်ပြန့်ဆုံးသော ဈေးကွက်ကို ပိုင်ဆိုင်ထားပြီး ထိပ်တန်းနေရာကနေ ယနေ့ဦးဆောင်လျှက်ရှိနေဆဲပါ။
(၇) Musket Modele 1777
Musket Modele 1777 တွေဟာ ဥရောပမှာတော့ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်သုံးစွဲခဲ့တဲ့ ပြောင်းရှည်အမျိုးအစားသေနတ်တွေဖြစ်ပါတယ်။ မူလကတော့ဒီသေနတ်တွကို ပြင်သစ်ပညာရှင်တွေက ပြင်သစ်စစ်သည်တွေအတွက် ထုတ်လုပ်ပေးခဲ့တာပါ။ ပြင်သစ်ကြည်းတပ်စစ်သည်တွေကို ဒီ Musket Modele 1777သေနက်ကိုအသုံးပြုစေပြီး တစ်မိနစ်မှာ ပစ်မှတ်သုံးခုကိုပစ်ခတ်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ တာဝန်ရှိသူတွေက လေ့ကျင့်ပေးခဲ့တာပါ။ ၁၇၇၇ခုနှစ် ကနေ ၁၈၂၆ ကာလတွေအထိ Musket Modele 1777 သေနတ်ရှည်အလက်ပေါင်း (၇)သန်းနီး ပါးထုတ်လုပ်ပေးခဲ့တာပါ။ ဒီလောက်များပြားတဲ့ လက်နက်အရေအတွက်ထုတ်လုပ်မှုကို ပထမကမ္ဘာစစ်တိုင်အောင် အခြားမည်သည့်လက်နက်မှ ကျော်လွန် မထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့ပါဘူး။
ပြင်သစ်တော်လှန်ရေးပြီးဆုံးခဲ့တဲ့ ၁၈၀ဝခုနှစ် အစောပိုင်းကာလတွေကတည်းက ပြင်သစ်စစ်ဘုရင် နပိုလီယံ ဘိုနာပတ် ဟာ ဒီMusket အမျိုးအစားသေနတ်တွေကို ပိုမိုပေါ့ပါးအောင်ထုတ်လုပ်ရန် လမ်းညွှန်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီနောက်ပိုင်း ထုတ်လုပ်ခဲ့တဲ့ Musket Modele 1777 သေနတ်တွေဟာ ပိုမိုအရည်အသွေးပိုင်း ကောင်းမွန်လာခဲ့ပြီး ကမ္ဘာနဲ့ချီပြီး အထူးရောင်းချရတဲ့ ပို့ကုန် တွေဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ၁၈၁၆ နဲ့၁၈၂၂ ကာလတွေမှာထုတ်လုပ်ခဲ့တဲ့ Musket Modele 1777 သေနတ်အမျိုးအစားတွေဟာ အသေးငယ်ဆုံး၊ အပေါ့ပါးဆုံးဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
(၆) Puckle Gun
Puckle Gun တွေဟာ ပထမဆုံးအစောပိုင်းထုတ် စက်သေနတ် အမျိုးအစားတွေဖြစ်ပြီး ယနေ့ခေတ် စက်သေနတ်တွေနဲ့တော့ ကွဲလွဲပါတယ်။ ဒီစက်သေနတ်တွေကိုတော့ အင်္ဂလန်နိုင်ငံသား James Puckle က ၁၇၁၈ မှာတီထွင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီစက်သေနတ်တွေမှာ အောက်ခြေထောက်သုံးခုပါဝင်ပြီး ပြောင်းတစ်ခုတည်းပါဝင်ကာ အရပ်မျက်နှာတိုင်းကိုလှည့်ပတ်ပစ်ခတ်နိုင်တဲ့ ကျောက်မီး သေနတ် အမျိုးအစားတွေပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒီစက်သေနတ်ကိုတော့ သဘောၤတွေပေါ် မှာသာ အများဆုံးတပ်ဆင်ပြီး anti – boarding gun အဖြစ်ထားရှိပြီးသုံးစွဲခဲ့ကြတာပါ။
ဒီစက်သေနတ်တွေဟာ နည်းပညာပိုင်းဆိုင်ရာ လိုအပ်ချက်တွေရှိတာကြောင့် လက်နက် ဈေးကွက်မှာ တင်ပို့ရောင်းချနိုင်ခြင်းတော့မရှိခဲ့ပါဘူး။ ဗြိတိန်တပ်မတော်ရဲ့မှတ်တမ်းတွေ မှာလည်း ဒီစက်သေနတ်ကို ဝယ်ယူသုံးစွဲခဲ့ခြင်း မရှိခဲ့ပါဘူး။ ဒီစက်သေနတ်တွေကိုတော့ ဥပမာ တစ်ခုအနေနဲ့သာ ပြသခဲ့ပြီး Boughton House နဲ့ Beaulieu နန်းတော်မှာ တစ် လက်စီပြသထားခဲ့ပါတယ်။ ဒီစက်သေနတ်တွေကိုတော့ ဗြိတိန်ဘုရင်တပ်မတော်ရဲ့ လက်ရွေးစင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မွန်ထရာဂူက ၁၇၂၂ မှာ ဝယ်ယူခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
(၅) King Louis Xlll’s Flintlock Gun
ပြင်သစ်ဘုရင် Louis Xlll ရဲ့ ကျောက်မီးသေနတ်ဟာ အဆင့်မြင့်နည်းပညာသုံးပြီးတီထွင် ပေးထားတဲ့ အထူးထုတ် သေနတ်တစ်လက်ပါ။ ပထမဆုံးသော ကျောက်မီးသွေး သေနတ်ကို ပြင်သစ်နိုင်ငံကပဲ (၁၇)ရာစုအစောပိုင်း မှာဖန်တီးခဲ့တာပါ။ ကျောက်မီးသေနတ် တွေဟာ (၁၉)ရာစုလောက်အထိ လူသုံးများခဲ့ပေမဲ့ နောက်ပိုင်းမှာတော့ ဆန်းသစ်လာတဲ့ သေနတ်အမျိုးအစားတွေကြောင့် နောက်ပိုင်းမှာ တီထွင်မှုတွေရပ်ဆိုင်း သွားတဲ့အထိ ဖြစ်ခဲ့ရပါတယ်။ အထက်မှာ ဖော်ပြထားတဲ့ Louis Xlll ရဲ့ ကျောက်မီးသေနတ် ဟာ အစောဆုံးပေါ်ခဲ့တဲ့ ကျောက်မီးသေနတ်တွေအတွက် အကောင်းဆုံးသော ဥပမာဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
ဒီသေနတ်ကိုတီထွင်ပေးခဲ့သူတွေကတော့ ပြင်သစ်နာမည်ကျော် လက်နက် ပါရဂူတွေဖြစ်တဲ့ Pierre Le Bourgeois နဲ့ သူရဲ့အစ်ကို Marin တို့က တီထွင်ပေးခဲ့တာပါ။ ဒီကျောက်မီး သေနတ်မှာ တီထွင်ပေးသူတွေရဲ့ အမည် ကိုစာလုံးရိုက်နှိပ်ထားပါတယ်။ King Louis Xlll နန်းတက်တဲ့အချိန်မှာလည်း ဘုရင်အသုံးအဆောင် ပစ္စည်းစာရင်းမှာဒီကျောက်မီးသေနတ်ကို ဖော်ပြထားပြီး ဒီသေနတ်ရဲ့ ဒင်တွေကို ပန်းလိပ်ပုံဒီဇိုင်းဆွဲပြီး လှလှပပ ဖော်ကျူးပေးထားတာပါ။ ယနေ့မှာတော့King Loui Xlll ရဲ့ ကျောက်မီးသေနတ်ကိုအမေရိကန်နိုင်ငံနယူးယောက်မြို့ မှာရှိတဲ့ Museum Mile ပြတိုက်ရဲ့ Gallery 375 မှာပြသထားပါတယ်။
(၄) Georg Von Reichwein’s Revolver
ဒီသေနတ်ကိုတော့ဂျာမနီနိုင်ငံသား Georg Von Reichweinက(၁၇)ရာစုအလယ် လောက်မှာစတင်ပိုင်ဆိုင်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်မှာ ရှေးအကျဆုံးသော ခြောက်လုံးပြူးသေနတ်လည်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒီသေနတ်ကို ၁၅၉၇ မှာဂျာမန် လက်နက်ပစ္စည်းတီထွင်သူ Hans Stopler ကဖန်တီးခဲ့ကြောင်း သေနတ်ရဲ့ကိုယ်ထည်မှာ တိတိကျကျဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒီသေနတ်ကို တော်ဝင်မျိုးနွယ်တစ်ဦးကို ရည်ရွယ်ပြီးထုတ်လုပ်ခဲ့တာ့ဖြစ်ပြီး ကြေးဝါ၊ အရိုး၊ ကမာခွံရဲ့အတွင်းလွှာတွေနဲ့ တန်ဆာဆင်ထားပါတယ်။ ယနေ့ခေတ် ခြောက်လုံးပြူ သေနတ်တွေနဲ့မတူညီတာ ကတော့ သေနတ်ရဲ့ကျည်အိမ်ဟာအလို အလျောက် လည်ပတ်တာမဟုတ်ပဲ လူကလက်နဲ့လှည့်ပေး နေရတဲ့ အနေအထားဖြစ်ပါတယ်။
Georg Von Reichwein ဟာ ဒီသေနတ်ကို နောက်ဆုံးပိုင်ဆိုင်ခဲ့သူဖြစ်ပြီး ဒီသေနတ်ကိုတော့ ၁၆၃၆ ခုနှစ်မှာ နော်ဝေန်ိုင်ငံ Bergenhusခံတပ်တိုက်ပွဲတွေမှာ အထူးချွန်ဆုံးစွမ်းဆောင်ပြခဲ့တာကြောင့် ဗိုလ်မှူးအဖြစ် ရာထူးတိုးခြင်းခံရတဲ့ စစ်သည်တော်တစ်ဦး ထံကနေ တစ်ဆင့်ပြန်လည် ဝယ်ယူခဲ့တာပဲဖြစ်ပါတယ်။ လက်ရှိမှာတော့ ဒီခြောက်လုံးပြူသေနတ်ကို နော်ဝေနိုင်ငံ Lillehammerမြို့ Maihaugen Folk ပြတိုက်မှာ ထားရှိပါတယ်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှာကျင်းပခဲ့တဲ့ နော်ဝေန်ိုင်ငံရဲ့ အကြိမ် ၂၀၀ မြောက် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ နှစ်ပတ်လည်နေ့ အခမ်းအနားမှာ Georg Von Reichwein’s ခြောက်လုံးပြူကို ခေတ္တခင်းကျင်း ပြသထားခဲ့ပါသေးတယ်။
(၃) Tanegashima
ဒီမီးစာသေနတ်တွေဟာ ဂျပန်က ဖန်တီးထားတာဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် ဆာမူရိုင်းတွေနဲ့ သူတို့ရဲ့လက်အောက်ခံ စစ်သည်တွေ ကိုင်တွယ်အသုံးပြုကြတာပါ။ ဒီမီးစာသေနတ်တွေကို ဂျပန်တွေဆီစတင် မိတ်ဆက်ပေးခဲ့သူတွေကတော့ ပေါ်တူဂီတွေဖြစ်ပါတယ်။ ၁၅၄၃ခုနှစ်မှာ မုန်တိုင်းဒဏ်ကြောင့် ပေါ်တူဂီနယ်မြေသစ်ရှာဖွေသူတွေဟာ Tanegashimaကျွန်းကို ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီး ဒီကျွန်းစုရဲ့သခင် ဂျပန်လူမျိုး Tanegashima Tokitaka ကလက်ခံတွေ့ဆုံခဲ့ပါတယ်။ ထို့နောက် Tokitakaဟာ ပေါ်တူဂီတွေဆီကနေ မီးစာသေနတ် (၂)လက်ကိုဝယ်ယူခဲ့ပြီး ဒီလိုလက်နက်တွေကို ဓါးရှည်တွေထုတ်လုပ်တဲ့ ပန်းပဲတွေမှာ ပုံစံတူ/အရည်အသွေးတူ ထုတ်လုပ်နိုင်သလားလို့မေးမြန်းခဲ့ပါတယ်။ ပေါ်တူဂီတွေကလည်း ပြုလုပ်နိုင်ပါကြောင်း ပြောဆိုကာ မီးစာသေနတ်ထုတ်လုပ်မှု နည်းပညာဆိုင်ရာ စာပေတွေကို ပေးခဲ့ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ ဂျပန် ပညာရှင်တွေအနေနဲ့လက်တွေ့ဆောင်ရွက်တဲ့ အခါမှာတော့ နှစ်အနည်းငယ်ကြာတဲ့အထိ မီးစာသေနတ်တွေကို ထုတ်လုပ်နိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပါဘူး။ နောက်ဆုံးမှာတော့ ပေါ်တှုဂီကလက်နက်ပညာရှင်တွေကို အခကြေးငွေနဲ့ခေါ်ယူပြီး ပေါင်းစပ်ဆောင်ရွက်တဲ့ အခါမှသာ ဂျပန်တွေရဲ့ မီးစာသေနတ်ထုတ်လုပ်တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ် အောင်မြင်သွားခဲ့ရတာပါ။ နောက်ထပ် (၁၀)စုနှစ်တစ်ခုကြာပြီးတဲ့ အခါမှာတော့ ဂျပန် လက်နက်ပညာရှင်တွေဟာ Tanegashima မီးစာသေနတ် အလက်ပေါင်း ၃၀၀၀၀၀ လောက်ကို ထုတ်လုပ်ပြီး ဂျပန်စစ်တပ်ကို တပ်ဆင်ပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒီ Tanegashima သေနတ်တွေကြောင့် ဂျပန်တပ်မတော်ရဲ့ တိုက်ပွဲဝင် စနစ်တွေပြောင်းလဲသွားခဲ့ပြီး အောင်မြင်မှုများစွာ ရရှိခဲ့ပါတယ်။
(၂) Emperor Charles V’s Wheellock Pistol
သေနတ်တွေထုတ်လုပ်တဲ့ နည်းပညာတွေမြင့်မားလာတဲ့အမျှ ပစ်ခတ်တဲ့အခါ ကွဲပြား တဲ့ သက်ရောက်မှုရှိတဲ့ စက်ပစ္စည်းကိရိယာတွေ ပေါ်ပေါက်လာပါတယ်။ မီးစာသေနတ် တွေဟာ Wheellock အမျိုးအစားသေနတ်တွေထက် ပိုရှေးကျတဲ့အကြောင်း အနည်းငယ်သော ဥပမာတွေက သက်သေပြနေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း Wheellock သေနတ်တွေဟာ ၁၆ရာစု လောက်ကတည်းက ပထမဆုံးဖန်တီးသုံးစွဲနေ ခဲ့ကြတာဖြစ်ပြီး ယနေ့ထက်ထိ အသုံးပြုနေဆဲပါ။ Wheellockသေနတ်တွေဟာ ပထမဆုံး မီးရှို့ပြီးမှ ပစ်ခတ်ရတဲ့လက်နက်တွေဖြစ်ပြီး လက်တစ်ဖက်ကိုအသုံးပြုပြီး ပစ်ခတ်ခြင်းအမှုကို ပြီးဆုံးအောင်ပြုလုပ်နိုင်ပါတယ်။ ပြောင်းဝနှစ်ခုပါရှိတဲ့ Wheellock သေနတ်အမျိုးအစား ပစ္စတိုဟာ ဂျာမနီဘုရင် Charles V အတွက်သီးသန့်ဖန်တီးပေးထားခဲ့တာပါ။
ဒီပစ္စတိုဟာ ရှေးအကျဆုံးသော ပစ္စတိုဖြစ်ပြီး ၁၅၄၀-၁၅၄၅ ပတ်ဝန်းကျင်မှာဂျာမနီနိုင်ငံသား Peter Peck ကစတင် တီထွင်ခဲ့တာပါ။ သူဟာ လက်ပတ်နာရီတွေကိုလည်း တီထွင်ခဲ့ပါသေးတယ်။ ဒီသေနတ်ရဲ့ ပုံသဏ္ဍာန်ဟာ ကျည်အိမ်နှစ်ခုကိုလောင်ကျွမ်းစေတဲ့ စက်ကိရိယာတစ်ခုနဲ့ ပေါင်းစပ်ပေးထားပြီး ပြောင်းဝနှစ်ဘက်ကလည်း တစ်သီးတစ်ခြားလောင်ကျွမ်းပြီး ကျည် ဆန်ကို ထွက်ခွာစေတာပါ။ သိန်းငှက်ပုံခေါင်းနှစ်ခေါင်းနဲ့ Hercules မဏ္ဍိုင်ပေါ်မှာ လက်တင်ဘာသာစကား PLVS VLTRA (ဒီထက်မက ကျော်လွန်)လို့အဓိပ္ပါယ်ရတဲ့ အသုံးအနူန်းကို ရေးထိုးထားတဲ့ဒီလက်နက်ကို Charles V ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အမှတ်အသား အနေနဲ့တောင် အသိအမှတ်ပြုခဲ့တာပါ။
(၁) Heilongjiang Hand Cannon
တရုတ်နိုင်ငံမှာရှိတဲ့ Heilongjiang ပြည်နယ်က Hand Cannon ကိုတော့ကမ္ဘာကြီးရဲ့ရှေးအကျဆုံးသောသေနတ်ကဲ့သို့သော ပစ်ခတ်နိုင်တဲ့ လက်နက်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားခဲ့ကြပါတယ်။ Heilongjiang Hand Cannon ဟာ သေနတ်မဟုတ်ပေမဲ့ ပစ်ခတ်နိုင်အောင်ဖန်တီးထားပြီး မျက်မှောက်ခေတ် သေနတ်တွေရဲ့ ရှေပြေးတီထွင်မှုလည်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလက်နက်ကိုတော့ ၁၉၇၀ ခုနှစ်မှာ တရုတ်နိုင်ငံက Heilongjiangပြည်နယ်ထဲက Banlachengzi ကျေးရွာမှာ တူးဖော်တွေ့ရှိခဲ့တာပါ။ Heilongjiang Hand Cannonဟာ (၇.၈၃)ပေါင်လေးပြီး (၁၃.၄)လက်မရှည်ပါတယ်။
လေ့လာသူတွေကတော့ ဒီလက်နက်ကို ၁၂၈၇-၁၂၈၈ခုနှစ် အကြား Banlachengzi ကျေးရွာအနီးဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ စစ်ပွဲတွေမှာသုံးစွဲခဲ့ကြတာလို့ယူဆကြပါတယ်။ Yuan သမိုင်းမှာဖော်ပြထားတာကတော့ စစ်သူကြီး Li Ting ဦးဆောင်လာ တဲ့ Jurchen စစ်သည်တွေဟာ ဒီ Hand Cannon လက်နက်တွေကိုတပ်ဆင်ထားပြီး Yuan မင်းဆက်ကို တော်လှန်တဲ့နေရာမှာ သုံးစွဲခဲ့တာလို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ယနေ့မှာတော့ Heilongjiang Hand Cannonကို တရုတ်နိုင်ငံ Heilongjiang ပြည်နယ်ရဲ့ မြို့တော် Harbin မှာရှိတဲ့ Heilongjiang ပြည်နယ်ပြတိုက်မှာ ပြသထားပါတယ်။
သုတဇုန်