မာခ်ဴးပီခ်ဴးဟာ ပီရူးႏုိင္ငံ Cusco ေဒသ အင္ဒီးစ္ေတာင္တန္းေပၚမွာ တည္ရွိတဲ့ အင္ကာအင္ပါယာ ေရွးေဟာင္းၿမဳိ႕ေတာ္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။
Machu Picchu ကို အင္ကာအင္ပါယာအင္အားႀကီးထြားခ်ိန္ ၁၄၅၀ ေလာက္မွာ တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ စတင္တည္ေဆာက္ၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ေက်ာ္အၾကာ ၁၅၇၀ ခုႏွစ္ စပိန္ေတြသိမ္းပိုက္ခ်ိန္မွာ စြန္႔ပစ္ျခင္းခံခဲ့ရပါတယ္။
ဒီၿမဳိ႕ေတာ္ကုိ ခရစ္ႏွစ္ ၁၄၅၀ ၀န္းက်င္ေလာက္မွာ အင္ကာအင္ပါယာ ဧကရာဇ္ Pachacuti (၁၄၃၈-၁၄၇၂) မွ Andes ေတာင္တန္းေတြေပၚမွာ တည္ေထာင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
လ်ိွဳ႕၀ွက္ဆန္းၾကယ္တဲ့ မာခ်ဴးပီခ်ဴးၿမဳိ႕ဟာ ပင္လယ္ေရမ်က္နွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း ၇၉၇၀ အျမင့္မွာ တည္ရွိေနပါတယ္။
အစပိုင္းမွာ ခံတပ္အျဖစ္တည္ေဆာက္ခဲ့ေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ အင္ကာလူမ်ိဳးတို႔ရဲ႕ ျမိဳ႕ေတာ္ ျဖစ္လာျပီး လူေပါင္း ၁၂၀၀ ၀န္းက်င္ေလာက္ေနထိုင္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။
အမ်ားအားျဖင့္ လက္လုပ္လက္စား သမားေတြ မင္းမႈထမ္းေတြနဲ႔ အေစခံေတြ ေနထိုင္ၾကတယ္။ ကေလးေတြနဲ႔ မိန္းမေတြဟာ ေယာက်္ားေတြထက္ ဦးေရ ပိုမ်ားတယ္။
အဓိက အသယ္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းအျဖစ္ စိုက္ပ်ိဳးေရးကို လုပ္ကိုင္ၾကတယ္ ။ အဓိက ထြက္ကုန္ကေတာ့ အာလူးနဲ႔ ေျပာင္းတို႔ျဖစ္တယ္။
ေယာက်္ားေတြက လယ္အလုပ္ကို လုပ္ကိုင္ၿပီး မိန္းမေတြကေတာ့ အိမ္မွာေနၿပီး ရက္ကန္း ခတ္ျခင္း ၊ အိုးလုပ္ငန္းနဲ႔ လက္လုပ္ပစၥည္း မ်ားကို ျပဳလုပ္ၾကတယ္။
Machu Picchu ျမိဳ႔ကို စိုက္ပ်ိဳးေရးအပိုင္း၊ ဘာသာေရးအပိုင္း၊ လူေနထိုင္သည့္အပိုင္း စသျဖင့္ အပိုင္းအပိုင္းလိုက္ အံ့ၾသဖြယ္ တည္ေဆာက္ထားတာကိုေ တြ႔ရပါတယ္။
ေလွကားထစ္စိုက္ပ်ိဳးနည္းနဲ႔ ေတာင္ေစာင္းေတြေပၚမွာ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ကိုင္ၾကျပီး ေအာက္ဆံုးအပိုင္းမွာ လူေနအေဆာက္အဦးမ်ားရွိျပီး အေရးအၾကီးဆံုး ဘာသာေရးအေဆာက္အဦးေတြကေတာ့ေတာင္ရဲ႕ထိပ္ဆံုးအပိုင္းမွာ တည္ရွိပါတယ္။
အေဆာက္အအုံစုစုေပါင္း ၁၅၀ေက်ာ္ရွိၿပီး ေက်ာက္တုံးေတြကုိထြင္းထုထားတဲ့ ေက်ာက္ေလွကားေပါင္း ၁၀၀ခန္႔ရွိပါတယ္။
ေတာင္ထိပ္မွ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဟိုးေအာက္ဆံုးက စိမ္းစိုလွပတဲ့ Urubamba ေတာင္ၾကားအလွကို ျမင္ေတြ႔ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အံ.ၾသဖြယ္တည္ေဆာက္မွုပံုေတြနဲ႔ Machu Picchu ျမိဳ႕ မွာ ခရီးသြားေတြဟာ ထူျခားလွတဲ့ အိမ္ေတြ၊ ဘုရားေက်ာင္းေတြ အပါအ၀င္ လွပတဲ့ေလွကားထစ္စိုက္ပ်ိဳးေရး စနစ္ေတြကိိုလည္း ေလ့လာနိုင္တဲ့အျပင္ လ်ွိဳ႕၀ွက္ဆန္းၾကယ္လွတဲ့ Intihuatana ေက်ာက္တံုးၾကီးကိုလည္း ျမင္ေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ေက်ာက္တုံးႀကီးေတြရဲ႕ မ်က္ႏွာျပင္မွာ ေဆာက္လုပ္ေရး အလုပ္သမားေတြရဲ႕ အားျပဳထားတဲ့ လက္ရာေတြကို ျမင္ေတြ႔ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ငလွ်င္ဒါဏ္ကို ေကာင္းစြာခံႏုိင္ဖုိ႔ကုိေတာ့ အင္ကာ ဗိသုကာေတြက စိတ္ကူးဆန္းဆန္းႀကံဆထားခဲ့ပါတယ္။
အေဆာက္အအုံေတြအားလုံးကို အဂၤေတမသုံးပဲ ေက်ာက္တုံးစြန္းခ်င္း ခ်ိတ္ဆက္တဲ့နည္းပညာကုိ သုံးထားခဲ့တာပါ။
ဒီနည္းပညာေၾကာင့္ ျပင္းထန္တဲ့ေရႊ႕လ်ားမႈျဖစ္ခ်ိန္မွာ အေဆာက္အအုံေတြဟာ အလုိက္သင့္ေရႊ႕လ်ားေနေစတယ္လုိ႔ သုေတသနပညာရွင္ေတြက ဆုိပါတယ္။
ႏွစ္ေပါင္း ၆၂ ႏွစ္ၾကာ တည္ရွိၿပီးတဲ့ေနာက္ Machu Picchu ရဲ႕ သက္တမ္း ကုန္ဆံုးခဲ့တယ္။ လူဦးေရရဲ႕ ငါးဆယ္ ရာခိုင္ႏႈန္းက အေရျပားကူးစက္ေရာဂါတစ္မ်ိဳးေၾကာင့္ ကပ္ဆိုက္ ေသဆံုးခဲ့ၿပီး က်န္လူမ်ားသည္ စပိန္က်ဴးေက်ာ္သူေတြရဲ႕ တိုက္ခိုက္သိမ္းပုိက္မႈကို ခံရၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ၿမဳိ႕ကုိစြန္႔ပစ္ခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီေနာက္ေတာ့ ဒီၿမဳိ႕ေတာ္ရွိေနခဲ့တာကို လူသိပ္မသိေတာ့ပဲ တစတစတိမ္ျမဳပ္ သြားခဲ့ပါတယ္။
၁၉ရာစုရဲ့ ရွာေဖြသူေတြဟာလည္း ေ၀းလံ ျမင့္မားလွတဲ့ Machu Picchu ကို ဘယ္ေတာ့မွ မေရာက္ခဲ့တာေၾကာင့္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေပ်ာက္ဆံုးတဲ့ ၿမိဳ႕ႀကီး အျဖစ္တည္ရွိေနခဲ့ပါတယ္။
၁၉၁၁ခုႏွစ္မွာမွ Yale တကၠသုိလ္က အေမရိကန္သမိုင္းပညာရွင္ Hiram Bingham မွ ျပန္လည္ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
Bingham ဟာ ဒီၿမဳိ႕ေတာ္ကုိ ရွာေဖြေတြ႔ရွိဖုိ႔ အခ်ိန္ ၄ႏွစ္ခန္႔ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီး ေဒသခံတုိင္းရင္းသားေတြနဲ႔အတူ ရွာေဖြခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
Machu Picchu ျမိဳ႔ဟာ ၁၉၈၃ခုနွစ္မွာ ကမာၻ႔အေမြအႏွစ္ ယူနက္စကိုမွတ္တမ္း၀င္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
အျခား အင္ကာၿမဳိ႕ေတြလုိ က်ဴးေက်ာ္သူေတြရဲ႕ လုံး၀ဖ်က္စီးျခင္းမခံရတဲ့အေၾကာင္းကေတာ့ ဒီၿမဳိ႕ေတာ္ဟာ ေတာ္ရုံနဲ႔ ရွာေဖြမေတြ႔ႏုိင္တဲ့ ေတာင္ထိပ္ေပၚမွာ တည္ရွိေနလုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။
အင္ကာအင္ပါယာၿမဳိ႕ေတြအနက္ အေကာင္းပကတိက်န္ခဲ့တဲ့ၿမဳိ႕ဆုိလုိ႔ မာခ်ဴးပီခ်ဴး တစ္ၿမဳိ႕ပဲ ရွိပါတယ္။
၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ေခတ္သစ္ကမာၻ႔အံ့ဖြယ္ခုႏွစ္ခု စာရင္း၀င္ခဲ့ပါတယ္။
ကမာၻ႔အလွဆုံးေနရာေတြထဲက ေနရာတစ္ခုအျဖစ္တည္ရွိေနၿပီး ႏွစ္စဥ္ ကမာၻလွည့္ခရီးသြားေပါင္း သန္းနဲ႔ခ်ီၿပီးလာေရာက္ေလ့ရွိတဲ့ ေနရာလည္းျဖစ္ပါတယ္။
ခေတ်သစ် ကမ္ဘာ့အံဖွယ် ၇ခု စာရင်းဝင် မာချူးပီချူးမြို့တော် အကြောင်းသိကောင်းစရာ (unicode)
မာချူးပီချူးဟာ ပီရူးနိုင်ငံ Cusco ဒေသမှာ တည်ရှိတဲ့ အင်ကာအင်ပါယာ ရှေးဟောင်းမြို့တော်တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။
Machu Picchu ကို အင်ကာအင်ပါယာအင်အားကြီးထွားချိန် ၁၄၅၀ လောက်မှာ တည်ဆောက်ခဲ့ပါတယ်။ စတင်တည်ဆောက်ပြီး နှစ်ပေါင်း ၁၀၀ကျော်အကြာ ၁၅၇၀ ခုနှစ် စပိန်တွေသိမ်းပိုက်ချိန်မှာ စွန့်ပစ်ခြင်းခံခဲ့ရပါတယ်။
ဒီမြို့တော်ကို ခရစ်နှစ် ၁၄၅၀ ဝန်းကျင်လောက်မှာ အင်ကာအင်ပါယာ ဧကရာဇ် Pachacuti (၁၄၃၈-၁၄၇၂) မှ Andes တောင်တန်းတွေပေါ်မှာ တည်ထောင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
လျိွဳ႕ဝှက်ဆန်းကြယ်တဲ့ မာချူးပီချူးမြို့ဟာ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အထက် ပေပေါင်း ၇၉၇၀ အမြင့်မှာ တည်ရှိနေပါတယ်။
အစပိုင်းမှာ ခံတပ်အဖြစ်တည်ဆောက်ခဲ့ပေမယ့် နောက်ပိုင်းမှာ အင်ကာလူမျိုးတို့ရဲ့ မြို့တော် ဖြစ်လာပြီး လူပေါင်း ၁၂၀၀ ဝန်းကျင်လောက်နေထိုင်ခဲ့ကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အများအားဖြင့် လက်လုပ်လက်စား သမားတွေ မင်းမှုထမ်းတွေနဲ့ အစေခံတွေ နေထိုင်ကြတယ်။ ကလေးတွေနဲ့ မိန်းမတွေဟာ ယောက်ျားတွေထက် ဦးရေ ပိုများတယ်။
အဓိက အသယ်မွေးဝမ်းကျောင်းအဖြစ် စိုက်ပျိုးရေးကို လုပ်ကိုင်ကြတယ် ။ အဓိက ထွက်ကုန်ကတော့ အာလူးနဲ့ ပြောင်းတို့ဖြစ်တယ်။ ယောက်ျားတွေက လယ်အလုပ်ကို လုပ်ကိုင်ပြီး မိန်းမတွေကတော့ အိမ်မှာနေပြီး ရက်ကန်း ခတ်ခြင်း ၊ အိုးလုပ်ငန်းနဲ့ လက်လုပ်ပစ္စည်း များကို ပြုလုပ်ကြတယ်။
Machu Picchu မြို့ကို စိုက်ပျိုးရေးအပိုင်း၊ ဘာသာရေးအပိုင်း၊ လူနေထိုင်သည့်အပိုင်း စသဖြင့် အပိုင်းအပိုင်းလိုက် အံ့ဩဖွယ် တည်ဆောက်ထားတာကိုေ တွ့ရပါတယ်။ လှေကားထစ်စိုက်ပျိုးနည်းနဲ့ တောင်စောင်းတွေပေါ်မှာ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ကိုင်ကြပြီး အောက်ဆုံးအပိုင်းမှာ လူနေအဆောက်အဦးများရှိပြီး အရေးအကြီးဆုံး ဘာသာရေးအဆောက်အဦးတွေကတော့တောင်ရဲ့ထိပ်ဆုံးအပိုင်းမှာ တည်ရှိပါတယ်။
အဆောက်အအုံစုစုပေါင်း ၁၅၀ကျော်ရှိပြီး ကျောက်တုံးတွေကိုထွင်းထုထားတဲ့ ကျောက်လှေကားပေါင်း ၁၀ဝခန့်ရှိပါတယ်။ တောင်ထိပ်မှ ကြည့်မယ်ဆိုရင် ဟိုးအောက်ဆုံးက စိမ်းစိုလှပတဲ့ Urubamba တောင်ကြားအလှကို မြင်တွေ့ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
အံ.ဩဖွယ်တည်ဆောက်မှုပုံတွေနဲ့ Machu Picchu မြို့ မှာ ခရီးသွားတွေဟာ ထူခြားလှတဲ့ အိမ်တွေ၊ ဘုရားကျောင်းတွေ အပါအဝင် လှပတဲ့လှေကားထစ်စိုက်ပျိုးရေး စနစ်တွေကိုလည်း လေ့လာနိုင်တဲ့အပြင် လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်လှတဲ့ Intihuatana ကျောက်တုံးကြီးကိုလည်း မြင်တွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။
ကျောက်တုံးကြီးတွေရဲ့ မျက်နှာပြင်မှာ ဆောက်လုပ်ရေး အလုပ်သမားတွေရဲ့ အားပြုထားတဲ့ လက်ရာတွေကို မြင်တွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ငလျှင်ဒါဏ်ကို ကောင်းစွာခံနိုင်ဖို့ကိုတော့ အင်ကာ ဗိသုကာတွေက စိတ်ကူးဆန်းဆန်းကြံဆထားခဲ့ပါတယ်။
အဆောက်အအုံတွေအားလုံးကို အင်္ဂတေမသုံးပဲ ကျောက်တုံးစွန်းချင်း ချိတ်ဆက်တဲ့နည်းပညာကို သုံးထားခဲ့တာပါ။ ဒီနည်းပညာကြောင့် ပြင်းထန်တဲ့ရွှေ့လျားမှုဖြစ်ချိန်မှာ အဆောက်အအုံတွေဟာ အလိုက်သင့်ရွှေ့လျားနေစေတယ်လို့ သုတေသနပညာရှင်တွေက ဆိုပါတယ်။
နှစ်ပေါင်း ၆၂ နှစ်ကြာ တည်ရှိပြီးတဲ့နောက် Machu Picchu ရဲ့ သက်တမ်း ကုန်ဆုံးခဲ့တယ်။ လူဦးရေရဲ့ ငါးဆယ် ရာခိုင်နှုန်းက အရေပြားကူးစက်ရောဂါတစ်မျိုးကြောင့် ကပ်ဆိုက် သေဆုံးခဲ့ပြီး ကျန်လူများသည် စပိန်ကျူးကျော်သူများ၏ တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်မှုကို ခံရပြီးတဲ့နောက်မှာ မြို့ကိုစွန့်ပစ်ခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ်။
အဲဒီနောက်တော့ ဒီမြို့တော်ရှိနေခဲ့တာကို လူသိပ်မသိတော့ပဲ တစတစတိမ်မြုပ် သွားခဲ့ပါတယ်။ ၁၉ရာစုရဲ့ ရှာဖွေသူတွေဟာလည်း ဝေးလံ မြင့်မားလှတဲ့ Machu Picchu ကို ဘယ်တော့မှ မရောက်ခဲ့တာကြောင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ ပျောက်ဆုံးတဲ့ မြို့ကြီး အဖြစ်တည်ရှိနေခဲ့ပါတယ်။
၁၉၁၁ခုနှစ်မှာမှ Yale တက္ကသိုလ်က အမေရိကန်သမိုင်းပညာရှင် Hiram Bingham မှ ပြန်လည်ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ Bingham ဟာ ဒီမြို့တော်ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိဖို့ အချိန် ၄နှစ်ခန့်ကြာမြင့်ခဲ့ပြီး ဒေသခံတိုင်းရင်းသားတွေနဲ့အတူ ရှာဖွေခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
Machu Picchu မြို့ဟာ ၁၉၈၃ခုနှစ်မှာ ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ် ယူနက်စကိုမှတ်တမ်းဝင် ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အခြား အင်ကာမြို့တွေလို ကျူးကျော်သူတွေရဲ့ လုံးဝဖျက်စီးခြင်းမခံရတဲ့အကြောင်းကတော့ ဒီမြို့တော်ဟာ တော်ရုံနဲ့ ရှာဖွေမတွေ့နိုင်တဲ့ တောင်ထိပ်ပေါ်မှာ တည်ရှိနေလို့ဖြစ်ပါတယ်။ အင်ကာအင်ပါယာမြို့တွေအနက် အကောင်းပကတိကျန်ခဲ့တဲ့မြို့ဆိုလို့ မာချူးပီချူး တစ်မြို့ပဲ ရှိပါတယ်။
၂၀၀၇ ခုနှစ်မှာတော့ ခေတ်သစ်ကမ္ဘာ့အံ့ဖွယ်ခုနှစ်ခု စာရင်းဝင်ခဲ့ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့အလှဆုံးနေရာတွေထဲက နေရာတစ်ခုအဖြစ်တည်ရှိနေပြီး နှစ်စဉ် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားပေါင်း သန်းနဲ့ချီပြီးလာရောက်လေ့ရှိတဲ့ နေရာလည်းဖြစ်ပါတယ်။