မင်းကွန်းက ဆင်ဖြူတော်မလေး သီရိမာလ္လာမဟာသုဘဒ္ဒါ ရဲ့အုတ်ဂူ

ရေးသားသူ – ကိုရန်နောင်စိုး

ဓာတ်ပုံ – Si Thu KaungPyae Kyaw
– Thu Kha Myint Maung

လိုင်းပေါ်ကသိတဲ့ မိတ်ဆွေတွေက အခုဖော်ပြထားတဲ့ဓာတ်ပုံတွေကို ကျွန်တော့ဆီပို့ပေးပြီး သက်ဆိုင်ရာသမိုင်းကြောင်းတွေ လာလာမေးဖူးပါတယ် ။ မှတ်မှတ်ရရ အဲဒီနေရာအကြောင်းလာလာမေးတာ သုံးယောက်ရှိပါပြီ ။ သူတို့က မင်းကွန်းပုထိုးတော်ကြီးအနားမှာတွေ့ရတဲ့ အဲဒီအဆောက်အအုံလေးကို ထူးခြားတယ်ထင်မိလို့ ဓာတ်ပုံရိုက်လာခဲ့တာပါတဲ့ ။ သူ့နဲ့ပက်သက်ပြီး သမိုင်းကြောင်းသိရင် ပြောပြပါဦးဆိုပြီး ကျွန်တော့ကို ကူညီလာတောင်းတာပါ ။ ကျွန်တော့မိတ်ဆွေတွေ ဒီအဆောက်အအုံလေးကို အခုလိုစိတ်ဝင်တစားနဲ့ ဓာတ်ပုံရိုက်လာကြတာကို စိတ်ထဲမှာ တကယ်ကိုချီးကျူးမိပါတယ် ။ ဒီလိုပဲလုပ်ရတာပါ ။ သမိုင်းအချက်အလက် အထောက်အထားမသိရသေးပေမယ့် စိတ်ဝင်စားဖွယ်ကောင်းတာတွေတွေ့ရင် ဓာတ်ပုံမှတ်တမ်းအနေနဲ့ အရင်ယူထားပြီး ဆက်လက်လေ့လာရမှာဖြစ်ပါတယ် ။

တကယ်တော့ ကျွန်တော် သူတို့ပြတဲ့ဓာတ်ပုံထဲကအဆောက်အအုံလေးကို အပြင်မှာမမြင်ဖူးပါဘူး ။ ကျွန်တော်က မင်းကွန်းဘက်ကိုအရောက်နည်းပါတယ် ။ ဒါကြောင့် ဒီအဆောက်အအုံလေးကို သတိမထားမိတာဖြစ်မှာပါ ။ ဒါပေမယ့်လည်း ကျွန်တော်အဲဒီအဆောက်အအုံလေးကိုသိနေပါတယ် ။ ပုံကိုမြင်လိုက်တာနဲ့ ဖတ်ရှုခဲ့ရဖူးတဲ့ သက်ဆိုင်ရာသမိုင်းကြောင်းတွေကိုပါ သတိရလာတာပါ ။ အပြင်မှာ ကိုယ်တိုင်မရောက်ဖူးသေးတဲ့နေရာတွေအကြောင်းရေးလေ့မရှိပေမယ့် အခုတော့ စိတ်ဝင်တစားနဲ့မေးတဲ့သူတွေပေါ်လာသလို သူတို့ရိုက်ယူခဲ့တဲ့ပုံကိုလည်းသေချာမြင်ခဲ့ရပြီမို့ ဓာတ်ပုံထဲက အဆောက်အအုံလေးအကြောင်းရေးကြည့်ချင်ပါတယ် ။

တကယ်တော့ အဲဒီအဆောက်အအုံလေးဟာ အမရပူရခေတ်မှာပေါ်ထွန်းခဲ့တဲ့ ဆင်ဖြူတော်မလေး “သီရိမာလ္လာမဟာသုဘဒ္ဒါ” ရဲ့အထိမ်းအမှတ်အုတ်ဂူလေးပဲဖြစ်ပါတယ် ။

ဆင်ဖြူတော်မလေး “သီရိမာလ္လာ မဟာသုဘဒ္ဒါ” 

ကုန်းဘောင်မင်းဆက်မင်းတွေထဲက ဆင်ဖြူတော်ဆက်သခံရဆုံးဘုရင်ကိုညွှန်ပြပါဆိုရင် အေဒီ ၁၇၈၂ ခုနှစ်ကနေ ၁၈၁၉ ခုနှစ်အထိ စိုးစံသွားတဲ့ ဘိုးတော်ဘုရား ( ဗဒုံမင်း ) ကို ညွှန်ပြရမှာဖြစ်ပါတယ် ။ သူ့လက်ထက်တော်အတွင်းမှာ ဆက်သခံရတဲ့ ဆင်ဖြူတော်ပေါင်း ၁၁ စီးတောင်ရှိခဲ့တယ်လို့ မှတ်တမ်းများမှာဖော်ပြပါတယ် ။ အဲဒီ ဆင်ဖြူတော် ၁၁ စီးထဲမှာ ထင်ရှားတဲ့ နိဗ္ဗာနပစ္စယနာဂရာဇာ ဆင်ဖြူတော်ကြီးပါဝင်သလို သီရိမာလ္လာမဟာသုဘဒ္ဒါ ဆိုတဲ့ဆင်ဖြူတော်လေးလည်းပါဝင်ပါတယ် ။ အဲဒီဆင်ဖြူတော်နှစ်စီးစလုံး ဟံသာဝတီနယ်တစ်ခုထဲမှာရှိခဲ့တာပါ ။ အခု ဆင်ဖြူတော်မလေး သီရိမာလ္လာမဟာသုဘဒ္ဒါ အကြောင်းကိုပြောမှာဖြစ်ပါတယ် ။

၁၈၀၄ ခုနှစ် သြဂုတ်လ ၁၂ ရက်နေ့ ဘိုးတော်ဘုရား မင်းကွန်းတစ်ဖက်ကမ်း အလယ်ကျွန်းနန်းတော်မှာစံနေတဲ့အချိန် ။ ဟံသာဝတီကျေး လှိုင်မြို့နယ် မင်းလှရပ်မှာ ဗိုင်းဝါဂွမ်းလိုတစ်ကိုယ်လုံးဖွေးဆွတ်နေတဲ့ ဥပေါသထစစ်စစ် ရတနာဆင်ဖြူတော်မတစ်စင်းပေါ်ထွန်းကြောင်း ဘုရင့်နားတော်ပေါက်ကြားတော်မူပါတယ် ။ ဒီတော့ ဘိုးတော်ဘုရား ( ဗဒုံမင်း ) က ဆင်ဖြူတော်ဆောင်ယူစေဖို့အတွက် ဟံသာဝတီမြို့ဝန် ၊ ရေဝန်တို့ကိုစေလွှတ်ပါတယ် ။ ဝန်နှစ်ပါးကလည်း ဆင်ဖြူတော်ကို နေပြည်တော်အရောက်ဆောင်ယူခဲ့တာပါ ။ ဆင်ဖြူတော်ကို ဝန်နှစ်ပါးတို့ကြပ်မတ်ပြီး ရွှေဖောင်တော်နဲ့ဆောင်ယူမှာ အတီးအမှုတ်အကအခုန် ၊ ပွဲလမ်းသဘင်အစုံအလင်နဲ့ ဧရာဝတီမြစ်အတိုင်း ဆန်တက်ခဲ့တာဖြစ်တယ် ။

ဘိုးတော်မင်းတရားကလည်း ဆင်ဖြူတော်မလေး ဆိုက်ရောက်မယ့်အချိန်ကို ပြည်ကြီးမွန်ဖောင်တော်နဲ့ထွက်တော်မူပြီး စစ်ကိုင်းမှာ ဆီးကြိုပါတယ် ။ ဖောင်တော်ပေါ်မှာ မင်းတရားကြီးနဲ့အတူ အရှင်မိဖုရားခေါင်ကြီး ၊ မိဖုရား ၊ သားတော် ၊ မြေးတော် ၊ အဆွေတော်မျိုးတော်တွေနဲ့ မှူးမတ်တော်တို့ကို ခြံရံပြီးပါရှိစေသေးတာပါ ။ ဒါအပြင် ဖောင်တော်နဲ့အတူ ဗိုလ်မှူး တပ်မှူးတွေခြံရံလို့ ကြည်းအား ၊ ရေအား ၊ စစ်အင်္ဂါလေးပါးနဲ့ထွက်တော်မူပြီး ဆိုက်ရောက်လာတဲ့ဆင်ဖြူတော်လေးကို အခမ်းအကြီးအကျယ်နဲ့ ကြိုဆိုခဲ့ပါတယ် ။

ကုန်းဘောင်ဆက် မဟာရာဇဝင်တော်ကြီးမှာ ဖော်ပြထားချက်အရ ဆင်ဖြူတော်ကြိုဆိုရေးအခမ်းအနားဟာ အလွန်မင်းကြီးကျယ်လွန်းလှတာကိုတွေ့ရပါတယ် ။ အဲဒီမှတ်တမ်းတွေကိုကြည့်ပြီး မြန်မာမင်းတို့ရဲ့ဆင်ဖြူတော်အပေါ်အလေးထားလွန်းတဲ့အလေ့အထတွေကို ထင်ထင်ရှားရှားတွေ့နေရပါတယ် ။ ဆင်ဖြူတော်ကို ရွှေဖောင်တော်ပေါ်တင်ပြီး စစ်ကိုင်းကနေ ဧရာဝတီမြစ်ထဲက မင်းတရားကြီးစံနေရာ ရေလယ်ကျွန်းကိုဆောင်ယူရာမှာလည်း အထူးအလေးနက်ထားပြီးဆောင်ရွက်ကြတာပါပဲ ။ လမ်းတစ်လျှောက် အဆောင်အယောင်အခမ်းအနားအမျိုးမျိုးနဲ့ ပွဲလမ်းသဘင် အစုံအလင်ခင်းကျင်းပြီးဆောင်ယူခဲ့တာဖြစ်ကြောင်း ရာဇဝင်တော်ကြီးမှာ အသေးအစိပ်ဖော်ပြထားတာပါ ။ မင်းကွန်း အလယ်ကျွန်းက စံနန်းတော်ဆိပ်းကမ်းကို ဆင်ဖြူတော်လေးဆိုက်ရောက်တဲ့နေ့ဟာ ၁၈၀၄ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၄ ရက်နေ့ဖြစ်ပါတယ် ။

ဆင်ဖြူတော်မလေး အလယ်ကျွန်းစံနန်းကိုရောက်လာတဲ့အခါ ကိုယ်မှာဆင်မြန်းဖို့အတွက် ရွှေစင်ငွေစင် ၊ ပထ္ထမြား ၊ စိန် ၊ မြ စတာတွေအပါအဝင် ရတနာကိုးပါးစီခြယ်တဲ့ ရတနာမင်းခမ်းတော်အစုံအပြင် လည်ဆွဲ ၊ လက်ကျောက် ၊ ခြေချင်း ၊ ဦးကင်းဖုံး ၊ နားဆွဲ ၊ မျက်နှာတံ ၊ ရွှေကြိုး ၊ ရွှေကွန်ချာ စတဲ့ တန်ဆာတော်အစုံတွေနဲ့ ရွှေအင် ၊ ငွေအင် စတဲ့ အသုံးဆောင်များကို အပ်နှင်းဆက်သအပ်နှင်းပါတယ် ။ ဆင်ဖြူတော်အဆောင်အယောင်အပ်နှင်းတဲ့ပွဲကို ကြီးကျယ်ခမ်းနားစွာစီရင်ကျင်းပတဲ့ပွဲမှာပဲ ရတနာဆင်ဖြူတော်မကိုလည်း “သီရိမာလ္လာ မဟာသုဘဒ္ဒါ” ဘွဲ့နာမည် ပေးအပ်ပါတယ် ။

အလယ်ကျွန်း စံနန်းရဲ့အရှေ့ဖက်မှာ ဆင်ဖြူတော်စံနေဖို့အတွက် ဖန် ၊ မှန် ၊ ပထ္ထမြားစီခြယ်တဲ့ ဘုံငါးဆင့်ပါ ရွှေပြာသဒ်တစ်ဆောင် ၊ လက်ဝဲ လက်ယာမှာ ဘုံသုံးဆင့်ရှိတဲ့ ရွှေပြာသာင်္ဒနှစ်ဆောင် နဲ့ အမိုးနှစ်ထက်လည်ပေါ် ပါ အဆောင်ခြောက်ဆောင် ဆောက်လုပ်ထားပေးတာအပြင် အဲဒီတန်ဆောင်းပြသာဒ်တွေအတွင်း ဆင်ဖြူတော် အသုံးပြုဖို့အတွက် ဖန် ၊ မှန် ၊ ပတ္တမြား စတာတွေနဲ့စီခြယ်ပြီး ဇဗ္မူရာဇ်ရွှေအတိပြီးတဲ့ မှီတိုင် ၊ မှီတုံး နဲ့ ကထ္ထီပါအုံးမွှေ့အစုံတို့ကို ထားရှိပေးပါသတဲ့ ။

အလယ်ကျွန်းဖောင်တော်ဆိပ်ကနေ ဆင်ဖြူတော်ရဲ့ တန်ဆောင်းပြာသာဒ်ကြီးဆီကို လမ်းသွယ်ထားသေးတယ်လို့ဆိုပါတယ် ။ အဲဒီလမ်းတစ်လျှောက်မှာ ရာဇမတ်ကာပြီး ငှက်ပျော်ပင် ၊ တံခွန် ၊ ကုက္ကား စတာတွေ အမျိုးမျိုးတပ်ဆင်တာအပြင် ပန်းပင်မျိုးစုံကိုလည်း လမ်းနဘေးလက်ဝဲ လက်ယာမှာ စိုက်ထားပေးပါတယ် ။ အလယ်လမ်းကိုတော့ သဲဖြူကြဲလို့ အပေါ်က ကော်ဇောအုပ်ပါတယ် ။ ပြီးတော့မှ အဲဒီပေါ်မှာ ဆင်ဖြူတော်ကိုလျှောက်သွားစေပြီး လူတွေရဲ့ဖူးအတွေ့ကိုခံယူခဲ့တာပါတဲ့ ။

ကျွန်တော်ဟာ ဆင်ဖြူတော်ကိုယုယလွန်းတဲ့အကြောင်းတွေကိုရေးနေရင်း စိတ်အိုက်သလိုဖြစ်နေမိပါတယ် ။ သူ့ခေတ် သူ့အခါ သူ့အတွေးခေါ်ပေါ်မူတည်ပြီး ပြုမူနေကြတဲ့ဆင်ဖြူတော်အစွဲကို မဝေဖန်ချင်တော့ပါဘူး ။ ဒါပေမယ့်လည်း ဆင်တစ်ကောင်ရဲ့သာဘဝကျကျရှင်သန်ခွင့်ရဖို့အတွက်ကိုတော့ တတ်နိုင်ဆုံးဆောင်ရွက်ပေးသင့်တယ်လို့ ထင်ပါတယ် ။ တင်ပြပြီးခဲ့တဲ့အချက်တွေအရ ဒီဘက်ခေတ်လူတစ်ယောက်ရဲ့အမြင်နဲ့ကြည့်ရင် ဆင်ဖြူတော်မလေးအတွက် တော်တော်ကို စိတ်မကောင်းဖြစ်မိပါတယ် ။ တကယ်တော့ ဆင်ဖြူဖြူ ဆင်မည်းမည်း ဆင်ဟာ ဆင်ပါပဲ ။ သူတို့ရဲ့သာဘဝနဲ့နီးစပ်အောင် ဖန်တီးပြုလုပ်ပြီးရှင်သန်ခွင့်ပေးရမှာဖြစ်ပါတယ် ။ အခု ပြောပြီးခဲ့တဲ့သမိုင်းမှတ်တမ်းမှာ ဖော်ပြထားသလိုမျိုး ဆင်ဖြူတော်ကို သူ့သာဘဝထက်လွန်ဆန်ပြီး ယုယလွန်းနေရင် အကျိုးနည်းဖို့ပဲ ရှိတော့တာပါ ။

ဆင်ဖြူတော်မလေး သီရိမာလ္လာ မဟာသုဘဒ္ဒါဟာ နေပြည်တော် ( မင်းကွန်းအလယ်ကျွန်း ) ရောက်ပြီးသုံးလလောက်အကြာမှာပဲ ဆုံးပါးသွားခဲ့ပါတယ် ။ တကယ်ကို စိတ်မကောင်းစရာပါ ။ လိုတာထက်ပိုပြီးယုယလွန်းလို့ ဆင်ဖြူတော်လေးကံကုန်တာဖြစ်ကြောင်း တချို့သမိုင်းမှတ်တမ်းများမှာဖော်ပြထားပါတယ် ။ ဒါဟာ ဖြစ်နိုင်တာပါပဲ ။ ဖတ်ရှုရတဲ့သက်ဆိုင်ရာသမိုင်းမှတ်တမ်းများမှာလည်း ဒီအချက်တွေပေါ်လွင်နေတာပါ ။ ဘိုးတော်ဘုရားဟာ သူမြတ်နိုးတော်မူလွန်းတဲ့ ဆင်ဖြူတော်မလေး သီရိမာလ္လာမဟာသုဘဒ္ဒါကို ရွှေရထား ၊ ရွှေပြာသာဒ်နဲ့တင်ဆောင်ပြီး မင်းကွန်းပုထိုးတော်ကြီးရဲ့ အနောက်မြောက်ထောင့်မှာ အခမ်းအနားကြီးကြီးအကျယ်ကျယ်နဲ့သဂြိုလ်တော်မူပါတယ် ။ ပြီးတော့မှ ဆင်ဖြူတော်မလေးရဲ့ရုပ်ထုကိုထုလုပ်ပြီး သဂြိၤုလ်တဲ့နေရာမှာ ရွှေဂူနဲ့ထားခဲ့ကြောင်း မှတ်တမ်းမှာဖော်ပြပါတယ် ။

အခုလက်ရှိအနေထားအရ အုတ်ဂူမှာဆင်ဖြူတော်ရုပ်ထုကိုမတွေ့ရတော့ပါဘူး ။ အုတ်ဂူထိပ်ပိုင်း မုခ်ခုံးလေးထဲမှာတော့ သီရိမာလ္လာမဟာသုဘဒ္ဒါ ဆိုတဲ့ဆင်ဖြူတော်ရဲ့ဘွဲ့နာမည်ကိုရေးထိုးထားတာတွေ့ရပါတယ် ။ ဒီအုတ်ဂူလေးက ပြန်ပြင်ထားတာဖြစ်နိုင်ပါတယ် ။ ဒါကို ကျွန်တော့သူငယ်ချင်းတွေတွေ့ခဲ့တာပါ ။ သူတို့ရိုက်လာခဲ့တဲ့ပုံဟာ မင်းကွန်းပုထိုးတော်ကြီးရဲ့အနောက်မြောက်ဘက်က ဆင်ဖြူတော်မလေး သီရိမာလ္လာမဟာသုဘဒ္ဒါ အထိမ်းအမှတ်အုတ်ဂူပုံဖြစ်ပါတယ် ။

ဒီနေရာမှာတဆက်စပ်တည်းပြောရရင် တချို့က ဆင်ဖြူမယ်မင်းသမီး ( နောင် စစ်ကိုင်းမင်းရဲ့မိဖုရား ၊ စြင်္ကာမင်းသားရဲ့မယ်တော် ) ဆိုတာ ဆင်ဖြူတော်မလေး သီရိမာလ္လာမဟာသုဘဒ္ဒါရရှိပြီးနောက်မှာမွေးဖွားလို့ ဆင်ဖြူရှင်မယ်လို့ အမည်မှည့်ခဲ့ကြောင်းထင်မြင်ချက်ပေးကြတယ်လို့သိရပါတယ် ။ တချို့ကလည်း အဲဒီအထိမ်းအမှတ်အုတ်ဂူဟာ ဆင်ဖြူရှင်မယ်မိဖုရားရဲ့အုတ်ဂူဖြစ်ကြောင်း သတ်မှတ်ပြောဆိုမှုတွေရှိနေပြန်ပါတယ် ။ အဲဒီ ထင်မြင်ချက်တွေ လုံးဝမမှန်ပါဘူး ။ တကယ်တော့ ဆင်ဖြူရှင်မယ်မင်းသမီးဟာ ၁၇၈၉ ခုနှစ်ကမွေးဖွားခဲ့တာဖြစ်ပြီး ဆင်ဖြူတော်မလေး သီရိမာလ္လာမဟာသုဘဒ္ဒါက နောက် ၁၅ နှစ်ကြာပြီးမှ နေပြည်တော်ကိုရောက်လာခဲ့တာပါ ။ ဘိုးတော်ဘုရားကိုယ်က မြေးတော်လေးအတွက် ဆင်ဖြူရှင်မယ်ဆိုတဲ့ အမည်နာမကိုမွေးတဲ့နှစ်မှာပဲ ပေးခဲ့တာဖြစ်ပါတယ် ။ အုတ်ဂူကလည်း ဆင်ဖြူရှင်မယ်မိဖုရားရဲ့အုတ်ဂူ မဟုတ်ပါဘူး ။ ဆင်ဖြူတော်မလေး သီရိမာလ္လာမဟာသုဘဒ္ဒါရဲ့ အုတ်ဂူသာဖြစ်ပါတယ် ။

( ရန်နောင်စိုး )

အကိုးအကား ။ ။ ကုန်းဘောင်ဆက် မဟာရာဇဝင်တော်ကြီး ( ဒုတွဲ )
သမိုင်းလည်ပြန် ( မောင်သန်းဆွေ – ထားဝယ် )