စိတ်ဝင်စားစရာ နက်ဗြူလာများ

ရေးသားသူ – သန့်ဦး (အာကာသနှင့် စကြဝဠာ)

လက်တင်ဘာသာစကားမှ ဆင်းသက်လာတဲ့ နက်ဗြူလာ (‘nebula’) ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရကို ဘာသာပြန်ကြည့်တဲ့အခါ တိမ်တိုက် (‘cloud’) လို့ အဓိပ္ပါယ်ရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် နက်ဗြူလာကတော့ တိမ်တိုက်တစ်ခုထက် များစွာ ပိုပါတယ်…နက်ဗြူလာဆိုတာကတော့ စကြဝဠာအတွင်းက တိမ်တိုက် ကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်ပြီး သူ့မှာ ဖုန်မှုန့် တွေ၊ ဟိုက်ဒရိုဂျင်၊ဟီလီယံ စတဲ့ ဓါတ်ငွေ့တွေနဲ့ ပလာစမာ (plasma) တွေ ပါဝင်ပါတယ်။ Gravitational attraction လို့ခေါ်တဲ့ ဆွဲအားသက်ရောက်မှုကြောင့် ဒီနေရာမှာ လာပြီး စုဝေးကြတာဖြစ်ပါတယ်။

နက်ဗြူလာရဲ့အတွင်းပိုင်းမှာရှိတဲ့ ဖိအားဟာ အင်မတန်ကြီးမားတဲ့အခါမှာတော့ nuclear fusion ဖြစ်ပေါ်မှုတွေမှတဆင့် high-energy electromagnetic radiation လို့ခေါ်တဲ့ ဓါတ်ရောင်ခြည်ပြင်းများကို ထုတ်လွှတ်ပါတော့တယ်။ ပလာစမာ (plasma) ဆိုတာကတော့ Ionized gas တစ်မျိုးဖြစ်ပြီး တိမ်တိုက်အတွင်းမှာရှိတဲ့ ဓါတ်ရောင်ခြည်များနဲ့ ရောနှောရာမှစလို့ ကြယ်များကို ဖြစ်ပေါ်လာစေပါတယ်။

နက်ဗြူလာဟာ ကြယ်များကို ဖြစ်စေသော ဒေသတင်မဟုတ်ပါဘူး။ ကြယ်များ သေဆုံးရာ နေရာတစ်ခုလည်းဖြစ်ပါတယ်။ ကြယ်များ ပေါက်ကွဲပျက်စီးကြတဲ့အခါမှာလည်း ဟိုက်ဒရိုဂျင် ၉၇% နဲ့ ဟီလီယံ ၃% ကို ပြန်လည်ထုတ်လွှတ်ပါတယ်။ အဲ့ဒါတွေကဘဲ planetary nebula လို့ခေါ်တဲ့ နက်ဗြူလာအမျိုးအစား (အဓိကအမျိုးအစား) လေးမျိုးထဲက တစ်ခုကို ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။ ကျန်တဲ့ အဓိကသုံးမျိုးကတော့ H II regions ၊ supernova remnant နဲ့ dark nebula တို့ဘဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ကျနော်တို့နဲ့ အနီးနားမှာရှိပြီး သာမန်မျက်စိ (သို့) တယ်လီစကုပ်နှင့် ကောင်းစွာမြင်တွေ့နိုင်တာကတော့ အိုရီယွန် နက်ဗြူလာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာမှ အလင်းနှစ် ၁၃၄၄ နှစ် အကွာမှာတည်ရှိပြီး အချင်း အလင်းနှစ် ၂၄ နှစ် ရှည်လျှားပါတယ်။ မောင်ရင်ဆိုင်းထမ်းကြယ်ရဲ့ ဝါးဆစ်ကြယ်သုံးလုံး (အိုရီယွန် ခါးပတ်ကြယ်သုံးလုံး) ရဲ့ အောက်နားမှာ ကောင်းစွာမြင်နိုင်ပါတယ်။

စိတ်ဝင်စားစရာ နက်ဗြူလာအချို့ရဲ့ပုံရိပ်တွေကို ဖော်ပြလိုက်ပါတယ်။